Holistisch kindbeeld, wat is dat voor iets?

In KIDDO schrijven we nu en dan over de holistische benadering van kinderen. Maar hoe ziet dat er concreet uit: door een holistische bril naar kinderen kijken? KIDDO vraagt het aan Michel Vandenbroeck, professor aan de Vakgroep Sociaal Werk en Sociale Pedagogiek aan Universiteit Gent.
Holistisch kindbeeld, wat is dat voor iets?

Holistisch: wat betekent die term precies?

Michel Vandenbroeck: ‘In de eerste plaats betekent het dat we niet in de valkuil trappen door te denken dat ontwikkelingsdomeinen van elkaar losstaan. Iedereen die vandaag met kinderen werkt, is sterk gevormd door de ontwikkelingspsychologie. Daarin hebben we het over ontwikkelingsdomeinen zoals sociale, emotionele en verstandelijke ontwikkeling. Op zich is dat handig: het geeft ons een taal en handvatten om over kinderen en hun ontwikkeling te praten. Een valkuil is echter wel dat we zijn gaan denken dat die domeinen effectieve dingen zijn die losstaan van elkaar. In theorie kunnen we zeggen: dit hoort bij sociale ontwikkeling en dit bij emotionele ontwikkeling. Maar in realiteit zie je dat alles samengaat. Al die zogenaamde ontwikkelingsdomeinen lopen door elkaar heen.’

Kunt u daar een voorbeeld van geven?

’Als een peuter begint te kruipen, kun je zeggen: dat is motorische ontwikkeling. Maar in werkelijkheid gebeurt er zoveel meer. De peuter beslist in die periode bijvoorbeeld wat hij van een volwassene nodig heeft: hij kiest afstand of nabijheid. Hij kan ook beslissen of hij andere kinderen opzoekt. Ondertussen leert hij dat als hij een kind wil aaien en dat te ruw doet, het andere kind dat niet leuk vindt. Er gebeurt dus van alles, zowel op sociaal, emotioneel, motorisch als cognitief vlak. Je kunt een kind in ontwikkeling niet in spreekwoordelijke stukjes hakken. Alles is met alles verbonden. Bij een holistische kijk ben je je daarvan bewust.’

Gaan er nog andere zaken samen met holistisch kijken naar kinderen?

'Een tweede valkuil die een holistische bril wil vermijden, is de druk om kinderen in een bepaald tempo te laten ontwikkelen. We stappen af van het idee dat kinderen een bepaald ontwikkelingsstadium op een bepaalde leeftijd moeten bereiken en dat kinderen dat in een bepaalde volgorde moeten doorlopen. Het denken in stadia zorgt voor een race waarbij zowel ouders als kinderbegeleiders de ‘Olympische Spelen van de Ontwikkeling’ moeten winnen. We denken dat hoe sneller en beter je iets kunt, hoe succesvoller je later in het leven zult zijn. Bij ouders is er de druk om kinderen af te leveren die klaar zijn voor de opvang. In de opvang is er de druk om kinderen af te leveren die klaar zijn voor de kleuterklas. En in de kleuterklas is er de druk om kinderen af te leveren die klaar zijn voor het lager onderwijs. Zo gaat het steeds verder. Er zijn te strikte normen ontstaan over wat normaal en niet normaal is. Loopt ergens iets niet volgens plan, dan zoeken we de oorzaak daarvoor in het vorige stadium. Zo lopen we allemaal te wedijveren om het zo goed mogelijk te doen.'

Die valkuil wil de holistische benadering vermijden?

'Inderdaad. Ten derde betekent holistisch werken voor mij ook dat je geen strikt onderscheid maakt tussen zorg- en leersituaties. Er ligt tegenwoordig een grote nadruk op leren, en dan nog het liefst zo vroeg mogelijk. Daarbij worden leren, opgroeien en zorgen als het ware los van elkaar gezien. Een holistische benadering gaat ervan uit dat die allemaal met elkaar samenhangen. Natuurlijk kunnen we de term 'leren' gebruiken, maar dan wel in de brede zin, in de betekenis van kinderen uitdagen in hun ontwikkeling. Ook als kinderen verzorgd worden of aan tafel in dialoog gaan, is er sociale ontwikkeling, taalontwikkeling, verstandelijke ontwikkeling… Er is geen beter moment om echt contact te maken en te brabbelen en te babbelen met het kind dan tijdens verluieren, het eten of bijvoorbeeld tijdens het aan- en uittrekken van jasjes. We kunnen ook die zorgmomenten dus bewust aangrijpen als leermomenten. Uit een grootschalig onderzoek in de Vlaamse sector blijkt dat we daarin nog kunnen groeien. Hetzelfde geldt trouwens voor Nederland. We laten nog heel wat leerkansen liggen.'

Lees verder in KIDDO 2 (2018) vanaf pagina 28. Nog geen abonnee? Klik hier.





Menu

Nieuwsbrief

Blijf op de hoogte van de ontwikkelingen!



[ ADVERTENTIE ]