Tekst: Door van der Wiele

 

Het idee leeft dat kinderen nog niet toe zijn aan participeren: ze kunnen nog geen keuzes maken, het ontbreekt kinderen aan levenservaring om alternatieven of de gevolgen van hun eigen handelen te kunnen overzien. En daarbij, ze mogen al zoveel! Als je kinderen nog meer invloed geeft, dan heb je op een gegeven moment zelf niets meer te zeggen. Herkenbaar, die gedachte?

 

Voorbereiden op later

‘De buitenschoolse opvang heeft de taak om de kinderen op te voeden tot democratische burgers’, staat er op de website van het expertisecentrum voor Jeugd, Samenleving en Ontwikkeling (JSO op www.jso.nl/kinderopvang). Immers, tien jaar later moeten ze als democratisch burger participeren in de maatschappij. De buitenschoolse opvang biedt alle ingrediënten die nodig zijn om kinderen hierin thuis te brengen: een overzichtelijke, veilige groep waar de kinderen bekend mee zijn. ‘Kinderparticipatie is een grondhouding hoe je als professional met kinderen omgaat’, zegt Jeanne van Berkel, adviseur Kinderopvang bij JSO. Het is een principe waarbij je de opvang vormgeeft, uitgaande van de mening van kinderen. De manier waarop je dat doet, sluit aan bij hun ontwikkelingsniveau. Een baby kun je natuurlijk niet vragen: hoe zou je dit zelf oplossen? Maar als op een woensdagmiddag met kleuters of wat oudere kinderende meningen over wat je gaat doen heel verschillend zijn, dan kunnen kinderen zelf met suggesties en oplossingen komen.

 

Waar liggen de grenzen?

Als pedagogisch medewerker in de kinderopvang heb je te maken met een groep kinderen. Je kunt nooit aan alle wensen voldoen. ‘Kinderen zijn doorgaans behoorlijk creatief in het vinden van oplossingen’, benadrukt Van Berkel. ‘Zeker de oudere kinderen hebben er wel begrip voor als bepaalde dingen niet haalbaar zijn. Ze moeten ook leren dat ieders invloed grenzen heeft.’ Om kinderparticipatie succesvol te laten zijn, is het belangrijk voor de kinderen om te weten wat het doel is van de activiteit waarover je hun mening vraagt. Ze moeten weten wat hun mening voor gevolgen heeft en wat het betekent als de ander het anders ziet. Het draait om het leerproces van de kinderen. De resultaten die eruit voortvloeien moeten herkenbaar voor ze zijn, zodat ze de link kunnen leggen tussen hun aandeel in het proces en wat er concreet uit voortkomt. Als begeleider is het je taak om dit duidelijk te maken aan de kinderen.

 

Pedagoog Micha de Winter schrijft over participatie als “een essentiële voorwaarde voor de ontwikkeling van zelfvertrouwen, zelfrespect en sociale verantwoordelijkheden”. Op een speelse manier en in discussie met anderen een eigen stelling innemen, is van belang voor de sociale, emotionele en morele ontwikkeling van een kind. Ze leren dat hun mening ertoe doet. Kinderen leren dat ze een verantwoordelijkheid hebben om hun ideeën kenbaar te maken. Hoe ze die naar voren kunnen brengen en dat ze moeten luisteren naar de inbreng van anderen. Doordat hun eigen ideeën niet altijd met die van een ander stroken, leren ze ook compromissen sluiten. Kinderen maken deel uit van de samenleving en dan hoort dat erbij. 

 

Lees verder in KIDDO 1 2013 vanaf pagina 10.

Neem een abonnement.