Buiten slapen? Waarom?
Slapen in de frisse lucht is vooral heel gezond en het is daarom dé oplossing voor de vaak matige luchtkwaliteit in kinderdagverblijven. Een paar jaar geleden toonde onderzoek door de overheid aan dat het binnenmilieu van scholen te wensen over laat.

Een vergelijkbaar onderzoek op kinderdagverblijven loopt nog, maar men gaat ervanuit dat het daar niet veel beter is gesteld met de luchtkwaliteit. Een slecht binnenmilieu veroorzaakt gezondheidsklachten, zoals hoofdpijn, vermoeidheid, sufheid, slijmvliesirritaties en verergering van allergieën en luchtwegklachten. Kinderen op een kinderdagverblijf zijn vanwege hun leeftijd mogelijk gevoeliger voor gezondheidseffecten door slechte ventilatie dan basisschoolleerlingen. Vooral in de slaapkamers zou de situatie soms erg ongezond zijn en niet bevorderlijk voor de luchtwegen. De bouw van de panden werkt ook niet mee aan een beter binnenklimaat.
‘Sommige kinderdagverblijven zijn gevestigd in gebouwen die nooit zijn bedoeld om er groepen kinderen op te vangen’, zegt milieuarts Henk Jans van de GGD. ‘Panden zijn bovendien vaak zo goed geïsoleerd, dat er maar weinig geventileerd kan worden. Bepaalde stoffen, zoals schimmels en fijnstofdeeltjes, blijven dan binnen hangen.’


Veel gezonder is het om in de buitenlucht te zijn. Het is goed voor de luchtwegen, en blootstelling aan zonlicht stimuleert de aanmaak van vitamine D door het lichaam, wat nodig is voor sterke botten en tanden. Maar hoe gezond is het om in een drukke stad buiten te slapen? De longen van baby’s en peuters zijn nog niet volgroeid, en dat maakt deze kinderen extra kwetsbaar voor de schadelijke gevolgen van bijvoorbeeld uitlaatgassen.
Henk: ‘Buiten slapen hoeft in een stad niet per se minder gezond te zijn. Op een kinderdagverblijf in een autoluw gedeelte van een stad, is de lucht schoon genoeg.’
Minder geschikt zijn buitenruimten van kinderdagverblijven die gelegen zijn aan drukke stadswegen, provinciale wegen en snelwegen. ‘Je kunt je sowieso afvragen of het verstandig is om daar een kinderdagverblijf te vestigen’, aldus Henk.
En er is nóg een groot voordeel. Kinderen die buiten slapen, slapen meestal beter en dieper. ‘Door het geluid van de natuur kunnen ze zich beter ontspannen’, zegt leidster Stephanie Windzak van Hestia Kinderopvang in Amsterdam. ‘Ze horen de vogeltjes fluiten, de bladeren ritselen, en worden daar lekker dromerig van, waardoor ze rustig in slaap vallen en diep en lang slapen. Baby’s en peuters die binnen nauwelijks slapen, zijn buiten gerust twee tot drie uur vertrokken.’

Waar komt buiten slapen vandaan?
In Nederland en Vlaanderen is het buiten slapen een relatief nieuw verschijnsel. Dat is wel anders in Scandinavië waar kinderdagverblijven geen slaapzalen hebben en er voor alle kinderen slecht-weerpakjes zijn tegen de kou. Toch was buiten slapen ooit ook bij ons in sommige streken gebruikelijk, zoals begin vorige eeuw op het Groningse platteland, waar de bedompte lucht in woningen niet erg bevorderlijk was voor de gezondheid van jonge kinderen.

Maar waar slapen de kinderen dan in?
Buiten slapen moet natuurlijk wel veilig gebeuren, zonder dat katten en insecten toegang hebben tot de bedjes of dat de zon fel op de kinderen schijnt. Op veel kinderdagverblijven slapen baby’s en peuters buiten in de zogeheten babyhuisjes, ook wel Lutje Potjes genoemd. Deze bedjes zijn speciaal gemaakt voor het buiten slapen. Het zijn afgesloten, mobiele huisjes met onder meer een hor tegen insecten. De babyhuisjes zijn een uitvinding van de Groningse huisarts Jitse Posthumus, die ze in de jaren dertig van de vorige eeuw ontwierp. Hij zag in zijn praktijk regelmatig kinderen met aandoeningen aan de luchtwegen, veroorzaakt door de bedompte, vochtige lucht in woningen. Geïnspireerd door de tbc-huisjes aan zee, waar mensen met tuberculose moesten aansterken, ontwierp Posthumus een veilig buitenbedje. De babyhuisjes worden tegenwoordig volgens het oorspronkelijke ontwerp, maar aangepast aan de huidige normen, door het bedrijf Lutje Potje gemaakt. Lutje Potje verhuurt de cabines. Ze staan inmiddels op zo’n 150 kinderdagverblijven. Het bedrijf levert ze met een matrasje en vervangt de bedjes eens per jaar. Leuk om te weten: lutje potje betekent in het Gronings eigenlijk klein kind.


Lees verder in KIDDO 3 2009, vanaf bladzijde 35