Het ontdekken van de wereld om hen heen, dat staat centraal in het leven van jonge kinderen. Dat ontdekken gaat over de muren van de opvang heen, buiten lonkt nog veel meer avontuur. Til een stoeptegel of een dikke tak op, en het avontuur dient zich aan in de vorm van buitendiertjes, zoals pissebedden, torretjes en mieren. Tot groot plezier van de kinderen! De fascinatie van jonge kinderen voor kleine diertjes heeft alles te maken met de manier waarop ze naar de wereld kijken. Dat zegt Bart de Koning, milieukundige en trainer voor onder meer de kinderopvang en het onderwijs.
‘Voor kinderen is de wereld niet verdeeld in mensen en andere wezens. Zeker jonge kinderen leven in een wereld vol verhalen waarin ook wormen en kikkers kunnen praten. Schrijvers doen dat niet voor niets: die kleine dieren zijn als vrienden. Misschien komt dat ook doordat kinderen zich ten opzichte van volwassenen klein voelen en zich daardoor onbewust identificeren met kleine dieren.’
Ook tijdens de kinderfeestjes die Bart in opdracht organiseert, blijkt steeds weer de fascinatie van veel kinderen voor juist kleine dieren. ‘Het liefst laten kinderen de dieren niet meer gaan. Ik laat kinderen wel eens een kikker op hun hand zitten. Ooit wilde één meisje het beestje bij zich houden. Ik legde uit dat dat wel eventjes kon, maar dat we hem later weer moesten uitzetten. Toen het zover was, was de kikker in haar hand overleden, zo innig had ze hem bij zich gehouden.’
Spoor van rode mieren
Als volwassenen zijn we vaak wat minder in de ban van die kleine beestjes. ‘Ik geloof niet dat volwassenen hun interesse helemaal verloren zijn. Ook zij kunnen op een warme dag gebiologeerd het spoor van rode mieren in het bos volgen. Toch is het logisch dat volwassenen in de drukte van alledag hun aandacht voor de natuur een beetje verliezen. Zij moeten er echt bewust op uit gaan, een boswandeling plannen om weer stil te staan bij al dat groen. Kinderen scharrelen vaak al vanzelf veel buiten.’
Als pedagogisch medewerker is het goed om je van die natuurlijke drang van kinderen bewust te zijn én om er iets mee te doen. ‘Begeleiders in de opvang dragen bij aan de ontplooiing van kinderen, inclusief het dagelijkse moment met en in de natuur,’ zegt Bart. ‘Daarom is het belangrijk dat je er positief tegenover staat, dat je het niet afkeurt als kinderen op onderzoek gaan en bijvoorbeeld regenwurmen in de hand nemen. Moedig het aan.’
En ga erin mee. ‘Als kinderen in de weer gaan met potjes en diertjes, zul je zien dat ze in een flow raken. Ze worden er intens gelukkig van, alles valt van ze af.’ Laat het gebeuren en laat speciale activiteiten in eerste instantie achterwege. ‘Aanrommelen’, dat is volgens Bart belangrijk.
Verwonderen over een bloem
Een tuin waarin de kinderen kunnen rommelen is heel belangrijk. ‘En dan heb ik het niet over een plein, maar een natuurlijke plek waar ze kunnen onderzoeken, zich kunnen verwonderen over een bloem, een beestje. Of waar ze in een boom kunnen klimmen, iets stoers kunnen doen.’ Een tuin komt tegemoet aan heel wat ontwikkelingsdomeinen, onder meer als het gaat om de sociaal-emotionele en motorische ontwikkeling, aldus Bart. ‘Investeer zo veel mogelijk in groen waar kinderen kunnen proeven, ruiken, onderzoeken en dóen.’ Een voor jonge kinderen uitdagende tuin is zo aangelegd dat er losse elementen zijn, ze kunnen bouwen, op hun knieën van heuveltjes kunnen kruipen, dat er genoeg plekjes zijn waar ze kleine diertjes kunnen ontdekken. Een tuin biedt de gelegenheid om met kleine beestjes bezig te zijn. ‘Plan dat bezig zijn niet te erg. Een natuur-themaweek is leuk om er weer even de aandacht op te vestigen, maar volg daarnaast vooral de dagelijkse ontdekkingen van de kinderen zelf en speel daar zo vaak mogelijk op in.’
Lees verder in KIDDO 4 (2016) vanaf pagina 28. Nog geen abonnee? Klik hier.
