Acht peuters stempelen met een kurkje. Ze zitten aan een lange tafel samen met twaalf senioren. Die helpen de kinderen een handje, maken een praatje en knuffelen de twee baby's die ook meekwamen. Het gaat er opgewekt en vrolijk aan toe. Elke woensdagvoormiddag doen de peuters van De Kleine Wommel samen met de senioren van het bejaardentehuis een activiteit. Het initiatief kwam er onder impuls van Christina Van Dyck. Zij coördineert het reilen en zeilen van De Kleine Wommel. Het kinderdagverblijf ligt in een mooi en groen kasteeldomein en biedt plaats aan vijftien kinderen. Binnenkort verhuizen ze echter naar het Koetshuis, daar zal plaats zijn voor 28 kinderen. Het bejaardentehuis is in een ander gebouw op het domein ondergebracht en ligt op wandelafstand van het kinderdagverblijf. Dit vergemakkelijkt uiteraard de samenwerking. Maar het is in de eerste plaats een heel verrijkende ervaring. ,,Voor de kinderen is het contact met de senioren heel belangrijk. Voor sommigen is het echt een eerste kennismaking met oudere mensen, een aantal van hen heeft immers geen grootouders meer”, zegt Christina Van Dyck. “We willen de kinderen op deze manier ook leren respect op te brengen voor senioren. Vroeger hadden de verschillende generaties meer contact met elkaar. We worden nu allemaal ouder dan vroeger, oma's en opa's van zestig jaar zijn nog vrij jong. Ze maken reizen en hebben een heel actief leven, dat verandert het beeld.” De kinderen worden er op een heel spontane manier bij betrokken. ,,We gaan naar de oma's en opa's” luidt het, dat volstaat. Veel meer voorbereiding is er niet nodig. “De kinderen zijn intussen heel vertrouwd met de samenwerking. De kinderen weten ook dat oma's en opa's oudere mensen zijn. Van bij het begin ging het allemaal heel vlotjes, zonder problemen. Ook de ouders vertellen we dat er een activiteit is gepland, zo weten zij wat er op stapel staat.''

Het project is heel spontaan gegroeid. Zo gingen de kinderverzorgsters geregeld samen met de peuters het bestelde brood ophalen in het bejaardentehuis. Daaruit vloeide een eerste voorzichtige activiteit voort: senioren en kinderen die samen liedjes zongen. ,,Dat viel heel goed mee, zo groeide het idee om de samenwerking op een meer gestructureerde manier aan te pakken'', zegt Christina Van Dyck. Ze legde contact met de ergotherapeute en een verpleegkundige van het bejaardentehuis. Ook Lieve Van Mol, die instaat voor animatie in het bejaardentehuis, dacht na over de concrete uitwerking. Sinds begin dit jaar schoot het project echt uit de startblokken.

Aftasten
Weet je, het is heel leuk om te zien hoe ook de senioren van onze kinderen genieten. Ze fleuren op als ze hen zien aankomen, sommigen hebben zelfs hun lievelingetje'', zegt Christina Van Dyck. Zelfs na een half jaar is het nog aftasten welke activiteiten het best aanslaan. ,,We denken heel vlug dat het wel zal lukken. Maar het vergt heel wat inzet, want bejaarden moeten zich kunnen inleven in de leefwereld van kinderen.'' De wekelijkse activiteiten vinden plaats op de afdeling voor dementerende senioren. Een aantal van hen zit mee rond de tafel en participeert in de mate van het mogelijke. De senioren die op een andere afdeling verblijven, zetten door dit project nu ook veel sneller de stap naar de afdeling van dementerende senioren. Daarvoor gebeurde dat bijna niet, nu is er dus meer wisselwerking tussen alle senioren. De drempel werd veel lager en dat is een enorme vooruitgang. Het gebeurt bovendien op een heel spontane manier. ,,De senioren zijn heel enthousiast, elke week komen er meer en meer opdagen. Er wordt achteraf ook nog vrij veel over gepraat. We hangen de schilderijen en andere werkjes aan de muur. Uiteraard zien ze de kinderen graag, dat ligt voor de hand. Weet je, ik merk soms dat dementerende senioren zich voor een deel herkennen in de leefwereld van de peuters en dat is heel belangrijk”, zegt Lieve Van Mol. Ze voegt er aan toe dat het affectieve voor de senioren wellicht nog belangrijker is dan de activiteit zelf. Toch valt het op dat het knutselen ook voor hen een meerwaarde biedt. Ze zetten stempels, maar dat heeft meer zin dan een klassieke activiteit omdat ze er nu de kinderen mee helpen. Een dame legt uit aan een peuter dat hij best binnen de lijntjes stempelt. Een andere dame houdt een oogje in het zeil, ze vreest dat een kind wel eens een stempel met verf in zijn mondje zou stoppen. Maar er is veel begeleiding, dus zo'n vaart zal het wel niet lopen. Bovendien is het knutselmateriaal kindvriendelijk. Via de omgang met de kinderen krijgen de senioren een ander gevoel van eigenwaarde. Het is een factor die niet zomaar te verwaarlozen is. Elza is 92, ze heeft er duidelijk schik in. ,,Ik ben meestal heel moe na zo'n uurtje. De kinderen zijn weliswaar heel flink, maar ik ben het niet meer gewoon.” Ze heeft zelf vijftien kleinkinderen, maar een baby heeft ze niet zo vaak meer op de schoot.

Enthousiasme
Het valt op dat er bij de senioren alleen vrouwen zijn, maar dat heeft wellicht met de activiteit te maken. Mannen zijn blijkbaar niet zo tuk op schilderen. Maar als er wordt gezongen en muziek gemaakt, zijn ze er graag bij. Louise is dementerend, ook zij heeft al de hele tijd een baby op de schoot. Die blijft er heel rustig bij. Louise geeft intussen commentaar bij het stempelen van de kinderen, stimuleert hen om voort te doen. Het valt op dat de kinderen heel rustig zijn, de grote aandacht overrompelt hen niet. Ze observeren aandachtig alles wat er gebeurt. Eén van de kinderen maakt een wandeling met een loopwagentje van een bejaarde, het boeit hem meer dan stempelen. Het is geen enkel probleem. ,,Ook de ouders van de kinderen zijn heel enthousiast. Hun reacties zijn heel positief. Ik vertel hen over het project als ze hun kind komen inschrijven. Intussen hebben we ook een fotoboek van de activiteiten gemaakt. Uiteraard vertellen we hen 's avonds over de activiteit die we samen met de senioren deden.'' Net voor de zomer wordt door het rusthuis een groot tuinfeest georganiseerd. De kinderen en ouders zijn ook uitgenodigd. Zo kunnen de senioren, kinderen en families elkaar op een andere manier leren kennen. Het enthousiasme bij het personeel is groot, verschillende mensen komen even aangewaaid en maken een praatje met hun collega's van het kinderdagverblijf en met de kinderen. De sfeer is ontspannen. De kleine Aaron heeft net een zusje gekregen, de baby is pas enkele weken oud. Zijn mama en de baby liepen met de peuters mee naar het bejaardentehuis. Iedereen wil de baby zien en als het kan ook het meisje even vasthouden.

Tegenbezoek
Het omgekeerde gebeurt ook: senioren brengen soms spontaan een bezoekje aan het kinderdagverblijf. Dat kan op elk moment van de dag, maar om praktische redenen is het gemakkelijker na 16 u. Dan hebben de kinderen geslapen en is er vrij spel. ,,Als we in het koetshuis zullen zitten, kunnen de senioren via een wandelgang naar ons komen. Dat zal de drempel nog verlagen. Nu moeten ze over een oneffen ondergrond wandelen en dat is niet voor iedereen zo vanzelfsprekend'', zegt Christina Van Dyck. Ze kan alle kinderdagverblijven aanraden om met senioren samen te werken. ,,Maar sommigen hebben er wat schrik van of weten niet goed hoe er aan te beginnen. Het is bijvoorbeeld belangrijk dat je met een kleine groep werkt. We nemen nooit alle kinderen tegelijk mee. We laten hen ook eerst wennen. Zo nemen we een kind een eerste keer mee, dan kijken we goed toe of het zich wel goed voelt bij de senioren en of het niet onwennig is. Het gebeurt al een keer dat een kind weent omdat de omgeving vreemd is. Dan brengen we het terug naar het kinderdagverblijf, enkele weken later proberen we het dan nog een keer. We dwingen niemand. Ook de activiteiten zijn niet verplicht. We bieden het aan, maar als de kinderen er geen zin in hebben, dan moet het niet.'' Er gaat ook aandacht naar het contact met de senioren, maar dat loopt vrij goed. De kinderen hebben het gemakkelijker met bejaarden die met hen een praatje proberen te maken. Dementerende senioren reageren soms op een ongewone manier, de kinderen kunnen dat niet goed plaatsen. ,,Dat is natuurlijk normaal, ook als volwassene moet je inspanningen doen om met dementerende senioren contact te hebben.'' Christina Van Dyck wijst er op dat het belangrijk is om alles rustig op te starten, bijvoorbeeld beginnen met een eerste kennismaking en dan een ongedwongen activiteit organiseren. De verdere uitwerking mag je echter niet forceren, te snel gaan is niet goed. ,,Ook het personeel moet er achter staan. Samenwerking is echt nodig, iedereen moet het positief beoordelen”, zegt Christina Van Dyck. “Het levert niet meer werk op. Je moet de activiteiten weliswaar organiseren, maar dat doe je ook als je in het kinderdagverblijf iets voorbereidt. Nu ja, kinderverzorgsters zijn heel flexibel, het is een job die je met hart en ziel moet doen, anders hou je het niet vol.''