Deze maand is de speciale editie van het prentenboek Raad eens hoeveel ik van je hou verschenen, dat in het kader van het initiatief Geef een (prenten)boek cadeau voor 2 euro in alle boekhandels in Nederland en Vlaanderen wordt aangeboden. Ouders, grootouders, kinderopvangorganisaties, scholen en gemeenten; iedereen wordt aangemoedigd om dit prentenboek te geven, zodat zo veel mogelijk kinderen een eigen exemplaar krijgen. Het geven en samen lezen van een mooi boek is een impuls voor leesplezier. Wat kun je nog meer doen om het (voor)leesplezier van kinderen te stimuleren?

‘Jong geleerd is oud gedaan’

Dat voorlezen bijdraagt aan de ontwikkeling van kinderen is niet nieuw. Voorlezen heeft onder andere een positief effect op de taal- en leesontwikkeling, de literaire competentie en de sociaal- emotionele ontwikkeling van kinderen. Ook weten we dat kinderen die veel positieve ervaringen opdoen met voorlezen, vaker uitgroeien tot enthousiaste lezers. En daar heeft elk kind inspirerende volwassenen bij nodig!

De leescirkel van Aidan Chambers (zie KIDDO 3 2018, pagina 14) maakt duidelijk dat leesbevordering op drie manieren mogelijk is. 

Kiezen: een aantrekkelijk aanbod

Het eerste element ‘Kiezen’ geeft aan dat jij ervoor kunt zorgen dat een kind voldoende keuze in teksten heeft. Een gevarieerd aanbod maakt dat kinderen een boek of tekst kunnen kiezen dat aansluit bij hun interesse. Zijn er (prenten)boeken met verschillende thema’s? Zijn er informatieve boekjes? Babyboekjes? Het vinden van deze boeken, die passen bij de leeftijd én die inspelen op verschillende interesses, vraagt titelkennis. De bibliotheek is daarin een goede partner.

(Voor)leesmaterialen moeten daarnaast beschikbaar en toegankelijk zijn voor kinderen. Zet de boeken op ooghoogte van kinderen, zodat ze de boeken zelf kunnen pakken. Besteed aandacht aan de presentatie. Belangrijk is dat een deel van de boeken met de cover naar voren gepresenteerd staat. Die cover maakt nieuwsgierig; een rug zegt niet zoveel. Om kinderen nieuwsgierig te maken en hun verbeelding te prikkelen, kun je rondom een boek een thematafel maken. Een thematafel helpt kinderen bij het reconstrueren en navertellen van het verhaal.

Om voorlezen een positieve ervaring te laten zijn, is het goed om na te denken over de sfeer. Hoe maak je van (voor)lezen een fijn rustmoment op de dag? Voelen kinderen zich prettig? Creëer een aantrekkelijke leesruimte met fijne stoeltjes of kussens, waar kinderen ontspannen kunnen zitten, alleen, samen en/of met jou.

Lezen: Lekker vaak

Het tweede element uit de leescirkel van Chambers is ‘Lezen’. Hier beschrijft Chambers dat het belangrijk is dat je regelmatig en voldoende tijd maakt voor lezen. Bij schoolgaande kinderen gaat het daarbij om zelf lezen én om voorgelezen worden. De frequentie waarop kinderen worden voorgelezen, maakt duidelijk verschil. Uit de Millenium Cohort Study van 2010 blijkt dat peuters die dagelijks 15 minuten worden voorgelezen op latere leeftijd een voorsprong hebben in taal en rekenen en in hun sociaal-emotionele, lichamelijke en creatieve ontwikkeling.

Voorlezen zou daarom een vaste plek moeten hebben in het dagprogramma. Spreek af wat jullie vaste (voor)leesmoment wordt. Hoe meer voorleesmomenten, hoe beter. Maak er een vertrouwd ritueel van, dat kinderen ook bij verschillende begeleiders en op verschillende dagen herkennen.

Laat ook de ouders zien hoe leuk voorlezen is. Nodig hen uit voor een voorleesochtend of geef hen de ruimte om zelf voor te lezen tijdens de inloop bij het brengen en halen. Lees de lievelingsboeken die kinderen thuis hebben ook voor in de opvang en laat ouders zien welke boeken jullie lezen. Wil je ouders tips meegeven voor thuis? Het initiatief Geef een (prenten)boek cadeau biedt de mogelijkheid om met ouders het gesprek aan te gaan over voorlezen. Geef ouders het boek cadeau en voorzie hen van een aantal leuke voorleestips. Kom hier later nog eens op terug of verzamel foto’s van voorleessessies thuis.

(...)

‘Plezier en enthousiasme, bij de medewerkers én de kinderen!’

Rian Koopman is leesconsulente voor Bibliotheek Kennemerwaard. In samenwerking met Forte Kinderopvang laat ze kinderen intensief met boeken kennismaken middels het programma ‘Boekstart in de kinderopvang’. ‘Wanneer je van jongs af aan inzet op het plezier van lezen, blijft dat plezier behouden als kinderen zelf leren lezen en lezen een meer technisch verhaal voor ze wordt. Dat plezier zorgt ervoor dat kinderen lezers blíjven!’

Rian: ‘Het is ons doel dat elk kind in de opvang of op school minimaal een kwartier per dag wordt voorgelezen, van baby af aan. Al begrijp ik heel goed dat dat er in de drukte van alledag geregeld bij in schiet. Ik help pedagogisch medewerkers om voorlezen een nieuwe impuls te geven en die praktische moeilijkheden te verminderen. Dat werkt extra goed als er een voorleescoördinator op de locatie wordt aangesteld die collega’s kan inspireren. Die collega maakt een plan om het voorlezen op die locatie te versterken. Ik ondersteun hen daarin. Pedagogisch medewerkers kunnen een training interactief voorlezen volgen, zodat de basiskennis op orde is. Hiervoor biedt BoekStart trainingen. Maar ook met kleine stappen en eenvoudige acties kun je al veel bereiken. Niet iedereen voelt zich even vrij in zijn of haar rol als voorlezer of leesbevorderaar. Daarom is het ook prima als degene die daar wél heel blij van wordt, op meerdere groepen komt.
Zelf ga ik graag naar kinderdagverblijven. Dan ga ik bij de kinderen zitten en lees voor, bijvoorbeeld met grote vertelplaten in het vertelkastje en knuffels die het verhaal aankleden. Ik ondersteun de professionals bij het samenstellen van een goede collectie, die zij bijvoorbeeld via BoekStart een hele tijd kunnen gebruiken. Ook kijken we samen naar de ruimte: is er een fijne leeshoek, kunnen kinderen zelf boeken pakken en zien ook ouders hoe belangrijk voorlezen is, zodat ook zij betrokken en geïnspireerd raken? Het is vaak een proces waarin medewerkers groeien en zien dat de kinderen blij worden van boeken. Als je ziet waar je het voor doet, raakt iedereen enthousiast!’

Drie keer meer voorleesplezier!

1 Een boek is een gebruiksvoorwerp. Het mag, nee, móet gelezen worden, dus zet (de meeste) boeken binnen bereik van kinderhanden en creëer niet van jongs af aan juist afstand tussen boek en kind. Als je stevige, duurzame boeken aanschaft, kunnen ze echt tegen een stootje.

2 Voorlezen heeft het grootste effect als kinderen in kleine groepjes worden voorgelezen. Bij baby’s en dreumesen is één op één zelfs het beste. Plan die tijd dus geregeld in. Vind je het lastig om het goede moment te kiezen? Ga dan tijdens het vrij spel op de grond zitten met een boek: let maar op hoe snel de kinderen zich om je heen verzamelen. Als je boeken op kinderhoogte zet, zul je ook merken hoe vaak ze zelf met hun favoriet naar je toe komen. Het hoeft niet ingewikkeld te zijn!

3 Op de babygroep kun je een bak met babyboekjes binnen bereik zetten bij de verzorgingsmomenten: pak of geef er eentje tijdens het verschonen of na de fles. Je zit zo aan tien, vijftien minuten en dan heb je je doel weer bereikt!

Lees verder in KIDDO 3 (2018) vanaf pagina 14. Nog geen abonnee? Klik hier.