Buitenschoolse kinderopvang De Zonnebloem biedt plaats aan 41 kinderen. Zij worden voor en na de schooluren, op woensdagmiddag en in de schoolvakanties opgevangen door zes parttime begeleidsters. Met een gemiddelde leeftijd van 24 jaar is het een uitgesproken jong team.
De kinderen zijn ingedeeld in drie leeftijdscategorieën. Er is een kleutergroep genaamd de 'Patatjes', een groep voor kinderen tussen 6 en 9 jaar (de 'Ravotters') en een groep voor de 9 tot 12-jarigen (de 'Tornado's'). De leidsters wisselen elkaar af in de verschillende groepen. Voor elke leeftijdsgroep is er een activiteitenaanbod. 'In de praktijk doen de Ravotters en Tornado's veel samen, maar de kleuters hebben een eigen programma,' licht verantwoordelijke Karlien Dasseville toe.
Na schooltijd mogen de kinderen meestal vrij spelen. Op woensdagmiddag en op schoolvrije dagen biedt het team een waaier van activiteiten aan. Die sluiten altijd aan bij een vooraf vastgelegd thema. 'Tijdens het schooljaar werken we met maandthema's, in de vakanties wisselt het thema wekelijks. Iedere activiteit wordt ingezet met een toneelstukje, waaraan een paar begeleidsters meewerken,' vertelt Karlien. 'Vandaag krijgen de kinderen bezoek van oom Casimir en nichtje Isabelle,' blikt begeleidster Véronique al even vooruit naar het programma van die middag. Enkele voorbeelden van thema's die al de revue zijn gepasseerd: Camping Casablanca,, riftje-raftje, ssst, ice-ice baby, Expeditie Zonnebloem, Chicken Run, vijfsterren-crazy-luxe-hotel, Tarzan en Jane en 'achter gesloten deuren'.

Een andere manier van brainstormen
Maar wie bedenkt nu al die gekke thema's? Het team van IBO De Zonnebloem is duidelijk trots op de aparte manier van werken. Verantwoordelijke Karlien vertelt hoe deze aanpak tot stand kwam: 'Het eerste jaar legden we thema's vast op basis van mondelinge brainstorming binnen het team. Maar we kwamen daarbij soms vrij snel vast te zitten. Bovendien bleef het aantal verschillende ideeën beperkt. De activiteiten zelf werden individueel uitgewerkt of we improviseerden wat op het moment zelf. Maar op die manier kregen we een onsamenhangend activiteitenaanbod, dat niet altijd even aantrekkelijk was. Ik was ervan overtuigd dat we met ons team veel beter konden. Toen ik kennismaakte met een andere, meer efficiënte manier van brainstormen, heb ik die meteen uitgeprobeerd binnen mijn team. Met succes.'
Begeleidster Silvie beschrijft het proces: 'Tijdens een teamvergadering krijgt ieder teamlid een post-it-blokje. We krijgen dan even de tijd om in stilte, individueel, alles op te schrijven wat in ons opkomt. Dit zijn niet noodzakelijk kant-en-klare thema's of activiteiten, eerder losse trefwoorden.' 'Het kan echt alles zijn,' vult collega Cynthia aan: 'een toffe cafénaam die je is opgevallen, iets uit een film of een toneelstuk of iets wat je op de radio hebt gehoord'. Na de eerste ronde worden alle notitieblaadjes op de tafel gelegd. 'De hele groep bekijkt ze samen en pikt er, in onderling overleg, de leukste trefwoorden uit. En daarmee zijn de thema's gekozen,' aldus Silvie. De verdere invulling van de thema's verloopt volgens hetzelfde stramien. Tijdens een teamvergadering wordt er één bepaald thema uitgekozen. Alle teamleden krijgen tien minuten de tijd om op te schrijven wat het thema bij hen oproept. Dat kan een bepaalde sfeer zijn, een gebeurtenis, bepaalde personen of plaatsen. Opnieuw worden de 'post-its' op tafel uitgestald. 'Dan kijken we of er dingen zijn die bij elkaar passen of elkaar aanvullen,' legt begeleidster Natascha uit. In onderling overleg worden daarna de leukste ideeën of trefwoorden geselecteerd. Die dienen als basis voor het ontwikkelen van concrete activiteiten.

Van thema tot activiteit
De activiteiten worden door de begeleidsters zelf ontwikkeld - in groepjes van twee - tijdens de drie kindvrije uren per week die hiervoor zijn bestemd. Karlien zorgt ervoor dat de duo's regelmatig wisselen: 'Soms kom je wel eens vast te zitten, en dan blijkt dat iemand anders weer met frisse ideeën komt.'
Is het niet vreselijk moeilijk om dit allemaal georganiseerd te krijgen? Karlien Dasseville: 'Het vraagt wel wat organisatie, dat klopt. Maar als je het een prioriteit vindt om goed onderbouwde activiteiten aan te bieden, dan moet je ook bereid zijn daar tijd voor vrij te maken, zo simpel is dat.'
Als de activiteiten rond een bepaald thema zijn uitgewerkt, maken de begeleidsters een documentatiebundel. Daarin beschrijven ze elke activiteit uitvoerig. Van de lijst met benodigdheden tot het scenario voor de inleidende toneelstukjes. Bedoeling is dat elk teamlid aan de hand van die informatie perfect weet wat er moet gebeuren, zonder dat verdere uitleg nodig is. 'Zo voorkomen we dat we in de problemen komen als iemand ziek wordt,' verduidelijkt begeleidster Sylvia.
Ook de ouders krijgen vooraf een folder met informatie over de geplande activiteiten. Al worden daarin niet alle details verklapt. 'Het moet tenslotte een verrassing blijven voor de kinderen,' aldus Karlien.

De aankleding
Voor zover mogelijk wordt het centrum versierd. 'Zo hebben we een keer overal stro gelegd, zodat het hier net een boerderij was. Voor 'Camping Casablanca' hebben we overal bordjes gehangen met daarop 'welkom', 'toiletten', enzovoorts. En de buitenschoolse kinderopvang heeft er ook al eens als een festivalweide uitgezien,' vertelt begeleidster Lisha. 'Toen hebben de kinderen opgetreden met zelfgeschreven liedjes.'
Is het moeilijk om aan het materiaal te komen voor het uitwerken van de thema's? Karlien: 'We gebruiken in de eerste plaats wat we hier hebben liggen. We zijn het gewend om creatief te zijn op dit gebied. Onze gebouwen zijn namelijk vrij sober ingericht. We hebben een aantal grote blauwe matten gekregen die multifunctioneel zijn. In combinatie met een landbouwzeil maken we er een zwembad van, maar ze kunnen ook worden gebruikt als glijbaan. Voor het uitwerken van de thema's weten we regelmatig iets op de kop te tikken. En de kinderen brengen soms spullen mee van thuis. Ook kunnen we een beroep doen op onze “connecties”. Op die manier zijn we al aan legeruniformen en Schotse rokken gekomen.'

Het oordeel van de kinderen
Wat vinden de kinderen van de thema's en de activiteiten die het team van De Zonnebloem hen voorschotelt? Véronique: 'Zij zijn bijzonder enthousiast en gaan heel ver mee in die fantasiewereld. Vaak vragen ze later hoe het toch zou gaan met een bepaalde figuur die we ooit hebben bedacht. Ze weten wel dat wij die rolletjes spelen, maar toch gaan ze echt geloven in de typetjes. We proberen hun fantasie dan ook zoveel mogelijk te prikkelen. Zo is oom Casimir, die straks op bezoek komt, slangenverzamelaar. Dat bracht de grote kinderen op het idee om een tegengif voor slangenbeten te brouwen (lacht).'
Het valt op dat ze allemaal blijven meedoen, al is niemand daartoe verplicht, benadrukt Lisha. 'Er kiest zelden iemand om vrij te gaan spelen als wij iets aanbieden. De kinderen verwachten ook van ons dat we met activiteiten op de proppen komen. En ze vragen er zelf naar. We zorgen er ook voor dat het programma er iedere dag anders uitziet.'
Binnenkort start De Zonnebloem met een nieuw project rond tieners. 'Daarvoor rekenen we vooral op de input van de kinderen zelf,' aldus Véronique. 'We beseffen dat sommige activiteiten voor onze oudsten wat te “kinderachtig” zijn en willen daarom een programma speciaal voor hen ontwikkelen, waarin ook wat “stoerdere” dingen aan bod kunnen komen.'

Hoe verklaart Karlien dat haar team erin slaagt om telkens opnieuw origineel uit de hoek te komen? 'Het is een kwestie van elkaar aanvullen, op elkaar inspelen, je fantasie de vrije loop durven laten, denk ik. En dat lukt hier wonderwel. Niemand voelt zich geremd. Zo vinden de meeste begeleidsters het bijvoorbeeld leuk om toneel te spelen. Dat is niet overal het geval. We proberen ook af en toe creatieve cursussen te kiezen uit het (bijscholings)aanbod, zoals bijvoorbeeld schminken. Een cursus over spelmogelijkheden, maar dan voor gevorderden, zouden we ook wel zien zitten.'

Meer info: Vormingscentrum Opvoeding en kinderopvang (VCOK), tel. (B) 09 232 47 36 Website: www.vcok.be