De nieuwe KIDDO:
Thema: Pedagogische stromingen. Van visie naar praktijk


Als pedagogisch medewerker werk je elke dag vanuit een visie. In sommige gevallen heel bewust, bijvoorbeeld omdat de organisatie waarvoor je werkt vanuit deze visie of stroming het pedagogisch beleid heeft opgebouwd. En in een andere situatie misschien meer intuïtief. Maar heb je je weleens afgevraagd: op wiens schouders sta ik eigenlijk?
John Dewey was een Amerikaanse pedagoog en filosoof die leefde van 1859 tot 1952. Zijn ideeën waren honderd jaar geleden vernieuwend, maar zijn vandaag de dag nog steeds relevant. Vooral nu burgerschapsvorming belangrijk is in het onderwijs, zijn zijn gedachten over participatie en democratie uitermate bruikbaar. In dit artikel lees je wie Dewey was en wat hij dacht over opvoeding en leren.
Ska Kinderopvang is een maatschappelijke kinderopvangorganisatie in de regio Amersfoort. Bij Ska Kinderopvang werken we Reggio-geïnspireerd. Bij ons mogen kinderen onderzoeken, ontdekken en ervaren. Het proces staat centraal. Deze manier van werken komt overeen met de ideeën van John Dewey.
Rudolf Steiner was een denker met grote invloed. Hij was geen gewone onderwijshervormer. Hij was filosoof en grondlegger van de antroposofie. Zijn ideeën vormden de basis van de vrijescholen, die tot op de dag van vandaag bestaan. In dit artikel lees je meer over zijn visie op kinderen, onderwijs en opvoeding.
Er is steeds meer belangstelling en vraag naar antroposofische kinderopvang en vrije scholen, dus tijd om jullie mee te nemen in de pedagogische aspecten ervan. Ik ga niet in op de algemene historische achtergrond van de antroposofie en de grondlegger Rudolf Steiner, want ik wil jullie vooral warm laten lopen voor hoe de antroposofie ons huidige werk in de kinderopvang inspireert, of dit nu in een kinderdagverblijf of bij een gastouder plaatsvindt.
Maria Montessori is wereldwijd bekend als een pionier op het gebied van kindgericht onderwijs. Haar naam is onlosmakelijk verbonden met de Montessori-methode: een manier van opvoeden en onderwijzen die het kind centraal stelt. Ze geloofde dat ieder kind een innerlijke kracht bezit om zichzelf te ontwikkelen. Die visie maakte haar tot een van de meest invloedrijke pedagogen van haar tijd.
Janusz Korczak is vooral bekend als de man die met tweehonderd kinderen uit zijn weeshuis naar Treblinka liep. Samen met hen werd hij in 1942 vermoord. Pas veel later werd zijn pedagogische visie echt opgemerkt. Zijn ideeën over kinderen en opvoeding zijn nog altijd inspirerend. Hij nam kinderen serieus, behandelde ze als volwaardige mensen en gaf ze een stem. Wie was deze bijzondere man, en wat kunnen we van hem leren?
Zowel op de bso als de peutergroep van ISTIA Kinderopvang Middelburg zijn de pedagogische uitgangspunten van Rudolf Steiner in alles leidend en inspirerend. De uitgangspunten zijn gebaseerd op de mens- en ontwikkelingsvisie uit de antroposofie. Voor KIDDO beantwoordt locatieleider Jelka Matlung een aantal vragen over de visie van ISTIA Kinderopvang.
Helen Parkhurst is de grondlegger van het daltononderwijs. Haar ideeën leven nog steeds voort op zo’n driehonderd Nederlandse scholen. En ook buiten het Daltononderwijs zijn haar werkwijzen bekend. Denk aan werken met taken en samenwerken in kleine groepjes. Maar wie was Helen Parkhurst, en wat dreef haar om het onderwijs zo anders te organiseren?
Hoehaa, handen omhoog, want wij zijn woest en stout! Voor een themanummer over pedagogiek leek het me gepast om in de geest van ras-pedagoog Annie M.G. Schmidt een lekker ondeugend liedje over rovers uit te lichten.
Lev Vygotsky was een Russische psycholoog die al vroeg begreep hoe belangrijk opvoeding en cultuur zijn voor de ontwikkeling van kinderen. Zijn werk kreeg pas na zijn dood bekendheid in het Westen. Maar zijn ideeën zijn actueler dan ooit. Zeker in de kinderopvang en het onderwijs worden zijn inzichten veel gebruikt. Wat maakt zijn visie zo bijzonder?
Het gedachtegoed van Janusz Korczak is onmiskenbaar aanwezig in de manier waarop Humankind met kinderen werkt. Al dient hij niet als enige inspiratiebron. Humankind werkt vanuit een zorgvuldig samengesteld palet aan denkers. Haar pedagogische visie is naast de invloed van Korczak gevormd door inzichten van onder anderen Howard Gardner, Reggio Emilia, Emmy Pikler, Sieneke Goorhuis, Micha de Winter, Anke van Keulen en Lev Vygotsky.
Célestin Freinet was een Franse onderwijzer met een heldere visie: kinderen leren het beste als leren betekenisvol is. Zijn onderwijs moest aansluiten bij het echte leven. Geen lesjes uit boeken, maar onderzoeken, samenwerken, praten, schrijven en handelen. In dit artikel lees je meer over zijn ideeën en waarom die ook vandaag nog waardevol zijn.
Emmi Pikler was een Hongaarse kinderarts die de wereld anders leerde kijken naar baby’s. Ze zag dat jonge kinderen zich het beste ontwikkelen als ze vertrouwen krijgen, vrijheid in hun bewegingen, en liefdevolle, aandachtige verzorging. Haar ideeën over opvoeden, verzorgen en spelen zijn vandaag de dag nog steeds inspirerend. Vooral in de kinderopvang is haar aanpak waardevol.
Wie de Joods-Poolse arts/pedagoog/kinderboekenschrijver als inspiratiebron neemt, moet allereerst Korczak’s eigen waarschuwing ter harte nemen dat je hem niet moet imiteren. ‘Ken jezelf’, adviseerde hij ons pedagogen, ‘en zoek je eigen weg.’ Leer ook vooral het kind in jezelf kennen, zodat je kinderen beter zult begrijpen. In de omgang met kinderen moeten we ons niet neerbuigen, maar ons uitrekken en omhoog reiken, om niet te kwetsen.
John Bowlby was een Britse psychiater en psychoanalyticus die bekend werd door zijn gehechtheidstheorie. Zijn werk heeft veel invloed gehad op hoe we vandaag kijken naar de relatie tussen jonge kinderen en hun verzorgers. Dankzij Bowlby begrijpen we beter waarom een veilige band met een vertrouwde volwassene zo belangrijk is. In dit artikel lees je over zijn leven, zijn ideeën en waarom zijn theorie nog altijd actueel is.
Ik ben ruim 31 jaar werkzaam in de kinderopvang en heb de nodige pedagogische visies voorbij zien komen. Toen ik de opleiding tot Pikler Pedagoog ging volgen, dacht ik: wauw, wat enorm inspirerend! Die opleiding heeft me echt de ogen geopend om anders naar kinderen te leren kijken.
Kinderen groeien niet alleen op. De wereld om hen heen beïnvloedt hun ontwikkeling. Denk aan ouders, familie, school en vrienden. Maar ook wetten, cultuur en maatschappelijke ontwikkelingen spelen een rol. Urie Bronfenbrenner (1917-2005) begreep dit als geen ander.
Bij hechting denk je al snel aan nieuwe ouders en de babygroepen. Volgens de hechtingstheorie wordt inderdaad in de eerste jaren de basis gelegd. Deze werkt later door in relaties met volwassenen en leeftijdsgenoten.
Thomas Gordon was een Amerikaanse psycholoog die ouders en opvoeders leerde hoe je écht met kinderen in gesprek gaat. Hij vond dat opvoeden draait om communicatie, wederzijds respect en het serieus nemen van het kind. Zijn ideeën zijn inmiddels gemeengoed geworden. Denk aan actief luisteren, ik-boodschappen en het zoeken naar oplossingen waarmee niemand verliest. Wie was deze pionier in de opvoedingscommunicatie?
Er zijn grote verschillen tussen de taal die kinderen van huis uit meekrijgen. Dit kan leiden tot kansenongelijkheid op school. Om kinderen gelijke kansen te bieden is het belangrijk dat we zo vroeg mogelijk in de taalontwikkeling van kinderen investeren. En dat doen we door samen met ouders de verbinding te maken tussen de (voor)school en thuis. De aanpak Thuis in Taal helpt pedagogisch professionals om die verbinding te realiseren.
Loris Malaguzzi was een pedagoog met een bijzondere visie op kinderen en leren. Hij geloofde dat kinderen krachtige wezens zijn met een enorme drang om te ontdekken en te communiceren. Zijn gedachtegoed vormt de basis van de Reggio Emilia-benadering, een wereldwijd invloedrijke pedagogiek. Maar wie was Malaguzzi en wat maakt zijn ideeën zo bijzonder?
De Gordontraining wordt op verschillende locaties van Kindenco ludens aan de pedagogisch medewerkers gegeven. Tiara Ziher en Sebastiaan Soetermans werken bij KDV t Klavertje, Tiara op een babygroep en Sebastiaan op een peutergroep en sinds kort op een babygroep. Elene en Rosan werken bij bso Ay in Utrecht. We stelden de twee los van elkaar een aantal vragen over de Gordonmethode.
Stel je een plek voor waar kinderen in rust en warmte kunnen opgroeien, omringd door aandacht, natuur en fantasierijk spel. In een wereld waar verschillende vormen van kinderopvang bestaan, biedt Heemhuys ’t Schaepje in Dordrecht een warme, huiselijke en authentieke omgeving waar kinderen zich op een natuurlijke manier kunnen ontwikkelen.
Leren begint met je verwonderen. Kinderen zijn van nature nieuwsgierig en ontdekken de wereld op hun eigen manier. De pedagogische benadering van Reggio Emilia is gericht op kijken naar een kind als nieuwsgierige onderzoeker met honderd talen om zich in uit te drukken. Op de Speelontdekplek binnen IKC Professor Wassenberghskoalle in Lekkum wordt deze visie tot leven gebracht in een inspirerende omgeving waar spel, creativiteit en onderzoek samenkomen.