Volgens de pedagogiek van Loris Malaguzzi (Reggio Emilia) is een kind omgeven door drie pedagogen. De andere kinderen zijn de eerste pedagoog; kinderen leren ontzettend veel van elkaar. Volwassenen, ouders en pedagogisch medewerkers, zijn de tweede pedagoog. Malaguzzi noemde de ruimte om het kind heen de derde pedagoog, omdat die van groot belang is. Hoog tijd dus om de invloed van de ruimte op het welbevinden en de ontwikkeling van kinderen in verticale groepen nader te bekijken.
Wat heb je precies onderzocht?
Ine van Liempd: ‘Ik heb onderzocht hoe kinderen in verticale groepen tijdens vrij spel de ruimte gebruiken. In elke ruimte staan tafels, stoelen en kasten; elke ruimte heeft speelhoeken, wat doen kinderen daarmee?’
De belangrijkste conclusie van je proefschrift is dat exploratief en sociaal gedrag van kinderen gerelateerd is aan de ruimtelijke componenten van de binnenspeelruimte van kinderdagverblijven. Wat betekent dat?
‘Dit betekent dat de manier waarop de speelruimte is ingericht van invloed is op de manier waarop kinderen samen, alleen of naast elkaar spelen, en ook op de manier waarop kinderen de ruimten gebruiken en exploreren, waarmee we bedoelen: onderzoeken.’
Wat is exploratief spel?
‘Je kunt zeggen dat eigenlijk al het spel van kinderen in de leeftijd van 0 tot 4 jaar exploratief is. Jonge kinderen zijn permanent aan het exploreren: ze onderzoeken hoe spelmateriaal in elkaar zit en wat je ermee kunt doen. Op allerlei manieren: hoe kun je blokken zo stapelen dat het een toren wordt, en wanneer valt hij om (en hoe komt dat?). Zo onderzoeken en ontdekken kinderen ook wat je bijvoorbeeld met grote componenten in een ruimte, zoals een tafel, kunt doen: eraan zitten, maar ook eraan staan, je eraan optrekken en erlangs lopen, eronder kruipen, met je vuistjes erop timmeren.’
Waarom is exploratief spel belangrijk?
‘Exploratie is zo belangrijk omdat kinderen op die manier leren hoe de wereld in elkaar steekt. Ze ontdekken eigenschappen van bijvoorbeeld een stoel: hoe hoog hij is, hoe stevig, hoe zwaar, van wat voor materiaal hij gemaakt is, en leren tegelijkertijd over zichzelf. Een kruiper kan nog niet zelf op een stoel gaan zitten, maar ontdekt wel dat ze eronder kan kruipen, dat ze zich tot staan kan optrekken, dat je speelgoed op de zitting kunt leggen, en dat de stoel soms ook kan omvallen. De peuter ontdekt dat de kruk van juf op wieltjes te verrijden is, dat je hem rond kan draaien, en dat hoe harder je duwt, hoe sneller de kruk rijdt. En dat het heel spannend is om op zo’n verrijdbare kruk te klimmen (want daar is de peuter nog te klein en zijn motoriek nog te weinig stabiel voor). Door al dat ‘onderzoekend spelen’ leren kinderen spelenderwijs over allerlei elementen in hun omgeving, en over zichzelf. Ze gaan verbanden zien tussen hun eigen acties en wat die acties teweegbrengen. En zo leren ze bijvoorbeeld dat het veiliger is om je op te trekken aan een tafel of een hekje dan aan een stoelleuning of een kruk op wieltjes.’
Lees verder in KIDDO 1 (2019) vanaf pagina 23.
Nog geen eigen KIDDO op je mat? Word gauw abonnee!
Meer informatie over Ruimten maken:
