'Ik doe dit werk gewoon omdat ik het leuk vind,' vertelt Marjolein Rhee, ruim 12 jaar gastouder in Tilburg lachend: 'Kinderen hébben gewoon iets voor mij. Ze zijn zó spontaan, geven je zóveel liefde! Ik vind het mooi te zien hoe enthousiast de kinderen hier 's ochtends vroeg binnen stappen. Iedere dag is weer anders, doordat de kinderen veranderen en zich steeds ontwikkelen. Dat is vreselijk boeiend.' Ook Willy Chatel, 6 jaar gastouder in Haarlem is enthousiast: 'Het is gewoon ontzettend mooi om mee te maken hoe ieder kind weer op zijn eigen manier de fasen doormaakt. Je krijgt bovendien zoveel van kinderen terug. Op sommige momenten geniet ik intens van andermans kind. Bijvoorbeeld als een baby mij tevreden aankijkt nadat hij lekker heeft gedronken.' 'Je hebt iets met kinderen of niet', vindt Eline Sillevis Smitt, sinds drie jaar gastouder in Hilversum: 'Kinderen zijn eerlijk, open en puur. Je moet van ze kunnen genieten.' Dat is ook voor Gastouderbureau Nederland in Tilburg een eerste criterium. Petra Kasbergen: 'We zoeken altijd gastouders waarbij voorop staat dat zij kinderen leuk vinden. Dat moet toch je belangrijkste drijfveer zijn om dit werk te doen.'

Als je niet van kinderen houd, word je dus geen gastouder. Maar hoe weten de kinderen je blijvend te boeien? 'De inspiratie zit in de kinderen zelf,' vertelt Anne Meeldijk, in Tilburg. Sinds vier maanden combineert zij haar opleiding aan de pabo met het gastouderschap: 'Ik vind het ontzettend leuk om met kinderen te werken. Ik geniet van de aandacht die ik kinderen bied en ik zie dat ze dat waarderen. Ze vinden het geweldig dat ik tijd heb om met ze te spelen en naar ze te luisteren. Dan ben ik blij, want ik wil dat ze het fijn hebben bij mij, dat ze het leuk vinden om te komen. Dat is voor mij het allerbelangrijkste.' Haidy van Loon, 3 jaar gastouder in Nieuw Vennep, vindt de groei van kinderen boeiend: 'Ik vind het interessant om te zien hoe kinderen zich ontwikkelen. Ik heb bijvoorbeeld twee éénjarigen die net een week verschillen. De één kon al vóór zijn eerste verjaardag lopen en praat ook al wat, terwijl de ander drie weken later liep en nog alles aanwijst. Het is heel leuk om dat mee te maken. Je kunt bovendien veel van kinderen leren. Ieder kind is weer anders en vraagt om een andere benadering.'
Naast de liefde voor kinderen, is ook het werken-aan-huis voor de meeste gastouders een belangrijke motivatie. Marjolein Rhee, 'Ik ben gestopt met mijn werk als groepsleidster toen ik zelf kinderen kreeg. Al snel ben ik begonnen met oppassen-aan-huis. Nu ben ik thuis beschikbaar voor mijn eigen kinderen en heb ik tegelijkertijd een maatschappelijke functie. Dat vind ik een prettige combinatie.' Ook Willy Chatel vindt het belangrijk thuis te zijn voor haar drie grotere zonen: 'Daarom ben ik aan huis gaan werken. Het is leuk om nu juist weer kleine kinderen in huis te hebben en mijn eigen zonen met die kleintjes op schoot te zien.' Ook Eline Sillevis Smitt begon als gastouder toen haar eigen kinderen werden geboren: 'Ik ben gestopt met mijn werk als fysiotherapeute, maar wilde toch iets blijven doen. Dit was een ideale combinatie. De gastkinderen die hier komen zijn ook een beetje 'mijn' kinderen. Het voelt heel 'eigen', ze zijn een deel van mijn gezin. Ik vind het belangrijk dat zij zich thuis voelen bij mij. Dat ze zich bijvoorbeeld door mij laten troosten. Het is toch geweldig als je dat voor elkaar krijgt? Eline neemt haar werk heel serieus: 'Ik wil niet de oppas zijn die haar tijd uitzit, maar een warm nest bieden aan de kinderen. Ouders vertrouwen mij het meest dierbare dat zij hebben toe, dat is een enorme verantwoordelijkheid. Het gastouderschap maakt me heel rijk: werken met kinderen is zó boeiend. Elke fase vraagt ook weer iets van jou als opvoeder. Als een vijfjarige een tekening van een tweejarige niet mooi vindt, leg ik uit dat hij zelf ook zo heeft getekend. Dat hij dan zo gauw begrijpt dat het eigenlijk heel knap is, vind ik prachtig om te zien! Zo leren ze van elkaar en van zichzelf. Het is mooi om daarin te kunnen sturen.'

De gastouders willen de gastkinderen bewust een gezinssituatie bieden. Marjolein Rhee: 'Ik bied ze geborgenheid, vertrouwen en veiligheid. De kinderen weten hier waaraan ze toe zijn, gaan hun gang en voelen zich goed. Deze vorm van opvang biedt de gezelligheid van een gezin. De kinderen gaan ook gewoon mee als ik boodschappen doe of de honden in het bos uitlaat.' Dat zo'n gezinsstructuur voordelen biedt, vindt ook Willy Chatel: 'Een kind ziet dat je stofzuigt en kan op zijn manier meehelpen met de was opvouwen en boodschappen doen. De kinderen leren daarvan. Ik heb zelf altijd een heel groot gezin willen hebben; zo krijg ik toch nog een beetje mijn zin!'
De gastouders stimuleren juist de betrokkenheid met de vraagouder. Willy Chatel: 'Het is bij ons gebruikelijk dat ouders even blijven praten en vragen hoe hun kind het die dag heeft 'gedaan'. Een ouder heeft recht op die betrokkenheid. Dát kan ik bieden, omdat ik maar een paar opvangkinderen heb. Ik sluit ook in de opvoeding zoveel mogelijk aan op de thuissituatie en de wens van de ouder. Ook dat kan omdat het zo kleinschalig is.'
Het liefst bieden de gastouders quality time, door te spelen, veel te knutselen of lekker naar buiten te gaan met de kinderen. Anne Meeldijk: 'Ik streef naar zoveel mogelijk kwalitatieve momenten. Natuurlijk stop ik ook wel eens de was in de machine, maar ik ben er grotendeels gewoon voor de kinderen. Ik ga met ze knutselen of boodschappen doen. Dat mag bij mij rustig een uurtje duren. Kinderen leren immers ook veel van dergelijke ervaringen. Ik kan die tijd nemen, omdat ze weer naar huis gaan. Ik vind het verder belangrijk dat er gewoon lekker gespeeld wordt. Kinderen leren van ervaringen opdoen. Laat ze het eerst zelf uitzoeken als ze een puzzeltje maken. Komen ze er na een tijdje echt niet uit, dan kun je vragen stellen en ze daarmee verder helpen.' Eline Sillevis Smitt heeft geen moeite de lol in haar werk op pijl te houden: 'De inspiratie komt vanzelf doordat je mee groeit met de kinderen, dus je verzint steeds weer iets wat bij hun leeftijden past. In de kinderboerderij gingen we éérst dieren bekijken, tóen benoemen en nú kijken wat ze eten, bijvoorbeeld.'

De gastouders ervaren weinig knelpunten. Ook over de rol van het gastouderbureau als inspiratiebron zijn deze gastouders tevreden. Het eerste gesprek met de vraagouder vinden ze een goede manier om elkaar te leren kennen. Eline Sillevis Smitt: 'Tijdens zo'n intakegesprek krijg je een goed beeld over hoe je allebei over opvoeding denkt, bijvoorbeeld over snoepen, televisie kijken of straffen en belonen. Het is belangrijk dat je weet wat de ouders thuis voor regels hebben en hoe ze opvoeden. Daarna is er een proeftijd van een maand, maar eigenlijk weet ik al na een week of het 'klikt' tussen mij, de vraagouder en het gastkind.' Ook Haidy van Loon heeft goede ervaringen met de 'match'. 'In het eerste gesprek met de vraagouder vertel ik hoe ik het hier doe. Dan vertellen de ouders wat zij belangrijk vinden en dat respecteer ik. Maar eigenlijk zijn er nooit grote verschillen die we niet samen op kunnen lossen.'
Ontstaan er knelpunten tussen gastouder en vraagouder, dan heeft het gastouderbureau een bemiddelende rol. Elly Wijtvliet van gastouderbureau Midas te Haarlem: 'Als er problemen zijn, nemen wij dat de gastouder onmiddellijk uit handen. Daar zijn we voor. Bijvoorbeeld als vraagouders afspraken niet nakomen of niet op tijd zijn. We maken dan direct een afspraak met die vraagouder. Als buitenstaander kun je een vraagouder iets makkelijker aan de afspraken houden dan als direct betrokkene. Je hebt immers wat meer afstand. Tussen gastouder en vraagouder is vaak wat informeler contact. Als gastouderbureau kunnen we dan weer even de afspraken op een rijtje zetten.'

Een gastouderbureau kan op allerlei manieren inspiratie bieden voor het werken met kinderen. Petra Kasbergen: 'We organiseren verschillende dingen voor gastouders, gastkinderen en vraagouders. Allereerst hebben we de intake, waarin we een goed beeld willen krijgen van beide partijen. We organiseren daarnaast af en toe een bijeenkomst voor zowel gastouders als vraagouders. Thema's zijn bijvoorbeeld straffen en belonen zijn of bijvoorbeeld weerbaarheid. Maar ook wel een cursus EHBO bij kinderen. Ook plannen we een keer per half jaar een bijeenkomst in de ochtend, waarbij ook de kinderen kunnen komen. Op de nationale voorleesdag hebben we bijvoorbeeld de wethouder van Tilburg uitgenodigd voor te lezen, er was muziek voor de kinderen en iets lekkers. Een andere keer kwam er een clown. Het is onze bedoeling dat alle partijen dan wat informeler kunnen praten met elkaar en dat ook de kinderen een fijne ochtend hebben.Op de 'Dag van de gastouder' in september 2004 kregen alle gastouders de mogelijkheid om met fikse korting naar Beekse Bergen bij ons in de buurt te gaan. Zo proberen we steeds iets te vinden dat leuk is voor de ouders en voor kinderen van alle leeftijden'. Toch moeten alle gastouders natuurlijk zelf hun werk waardevol maken. Hun liefde voor kinderen is daarbij essentieel.
Marjolein Rhee: 'Natuurlijk lees ik ook boeken over knutselen of kijk ik graag naar programma's over opvoeden op de televisie. Of ik bezoek de thema-avonden van het gastouderbureau. Dat biedt allemaal inspiratie. Maar het belangrijkste zijn toch de kinderen zelf: die blijven inspireren…'