Kan zalf wal!
Er gaat al heel veel in die koppies om voordat peuters je duidelijk kunnen maken wat ze denken en voelen. Een peuter is niet meer afhankelijk van huilen, nu maken ze zelfs met hun ogen duidelijk wat ze willen. Ze weten ondertussen al aardig goed hoe ze volwassenen zo ver moeten krijgen dat er gebeurt wat ze willen. Ze zetten al hun middelen in om hun zin te krijgen: huilen, schoppen, lief lachen, leuk brabbelen en natuurlijk NEE! Eindelijk kunnen ze hun eigen wil - die ze natuurlijk al langer hadden - duidelijk maken en ze houden zich daar dan ook aan.
Voor ouders is deze periode de eerste echte confrontatie in de opvoeding. Het kind stelt grenzen en probeert ze uit. Je kunt dat merken wanneer de peuters zichzelf nog meer in de weg zitten dan hun omgeving. Het kind daagt je uit, probeert zijn of haar macht aan de jouwe te meten. Er worden grenzen aan de macht van de verzorger gesteld, maar tegelijk moet de ouder alle zeilen bijzetten om grenzen aan het kind te stellen.
Peuterpuberteit
De koppigheidsperiode is opvoedkundig erg belangrijk. Het wordt wel eens de peuterpuberteit genoemd, omdat de eerste signalen van zelfstandigheid en het loskomen van ouders zichtbaar worden. Nu gaat het erom het kind op te voeden, dat wil zeggen: je begeleidt het kind naar een sociaal leven en niet alleen via zijn of haar eigen wensen. De opvoeding tijdens de koppigheidsfase werpt vruchten af in de toekomst. Tijdens de koppigheidsfase speelt impulsiviteit een rol. Impulsiviteit is de onbedwingbare drang gehoor te geven aan een behoefte die opkomt, zonder rekening te houden met je omgeving. Het is heel belangrijk dat kinderen deze drang leren beheersen. Als ouders hun kinderen leren omgaan met impulsiviteit, geven ze hen een zeer waardevolle bouwsteen voor hun verdere leven. Impulsiviteit beheersen is nodig in het sociale leven omdat je rekening moet houden met anderen en het is uiteraard nog belangrijker in een relatie. Maar impulsiviteit leren beheersen, is wel wat anders dan impulsiviteit de kop indrukken. Met harde hand en straf kun je impulsief gedrag korte tijd onderdrukken, maar het kind leert er niet mee omgaan en het impulsieve gedrag neemt er zelfs door toe. Bij onderdrukken blijft het kind afhankelijk van anderen en kan het interne geweten zich niet goed ontwikkelen.
De snoepjestest
Omgaan met impulsiviteit betekent dat het kind leert zijn of haar behoeften uit te stellen. Hoe belangrijk dat is, zie je in de eenvoudige snoepjestest. Die test houdt niets anders in dan dat je kinderen van vier jaar de keuze geeft of ze één snoepje nu willen of twéé snoepjes straks. Kinderen die kiezen voor twee snoepjes straks blijken op alle gebieden, van school en werk tot sociale omgang, een betere toekomst te hebben dan kinderen die kiezen voor één snoepje nu. Uitstellen van de bevrediging van je behoefte, want dat betekent het kiezen voor straks, is een kostbare vaardigheid die een kind nog vaak in zijn leven zal nodig hebben.
Kijk voor de rest van het artikel in KIDDO 1 vanaf pagina 8.
Dr. Martine F. Delfos is psycholoog, therapeut, wetenschapper en schrijfster. Kijk voor meer informatie op www.mdelfos.nl.
