Levensloop

John Bowlby werd als kind opgevoed door een ‘nanny’. In de hogere middenklasse leefde toen het idee dat de eigen ouders het kind te veel zouden verwennen. De kleine Bowlby zag zijn ouders zelden en toen hij vier werd en zijn kinderjuffrouw de familie verliet, ervoer hij dat zijn hele verdere leven als een verlies, zo groot als het verlies van een moeder. Na eenzame jaren op de kostschool volgde hij een opleiding tot marineofficier. Omdat hij liever iets wilde doen waar de samenleving wat aan had, ging hij daarna geneeskunde studeren en vervolgens psychologie, terwijl hij – nog tijdens zijn opleiding – werkte op een school voor kinderen met onaangepast gedrag. Zijn begeleiders wezen Bowbly erop dat sommigen van hen problemen vertoonden omdat hun primaire opvoeders hen hadden verlaten. Zijn hele professionele leven wijdde Bowlby aan de ontwikkeling van de hechtingstheorie.

Theorie en visie

De eerste levensjaren van een kind zijn cruciaal, vond Bowlby. Wanneer moeder sensitief en alert reageert op de signalen van baby, ontwikkelt die laatste een veilig basisgevoel dat doorwerkt in de rest van zijn latere leven. Vol vertrouwen kan het kind daarna andere sociale relaties aanknopen en uitdagingen aangaan. Dat is kort samengevat de hechtingstheorie van Bowlby. Kinderen moeten zich in de eerste levensjaren veilig kunnen hechten aan de moeder. Later kwam de kritiek dat Bowlby zorg en veiligheid te veel verengde tot de moeder, toen verruimde hij zijn theorie over hechting met ‘een (beperkt aantal) vaste vertrouwenspersoon (-personen)’. Ook anderen – vaders, familieleden en professionals – konden volgens hem voorzien in ‘moederlijke zorg’. Bowlby kwam tot zijn hechtingstheorie vanuit het idee dat jonge kinderen in een periode van hulpeloosheid ‘voorgeprogrammeerd’ zijn om zorg te krijgen. Dit doen ze bijvoorbeeld door te huilen, door oogcontact te zoeken, door te glimlachen… Wanneer de vaste vertrouwenspersoon die signalen ziet en daarop inspeelt, krijgt baby wat hij verlangt en nodig heeft: aandacht en zorg. Zo ontwikkelt het kind een veilig gevoel van waaruit het later andere mensen en de wereld om zich heen kan verkennen.  

 

Lees verder in de rubriek De pedagogische visie van... in KIDDO 2 2013 vanaf pagina 34.

 

Neem een abonnement.