Ze waren vier jaar toen ze voor het eerst op de buitenschoolse opvang Freekids XL in Zaandam kwamen, de twee jongens die volgens pedagogisch medewerker Herma van Tongerlo direct een klik hadden. ‘Dat was twee jaar geleden,’ vertelt ze. ‘Sindsdien zijn ze onafscheidelijk.’
Zodra de twee vrienden elkaar zien, beginnen hun ogen te stralen, pakken ze elkaar bij de hand en maken ze plannen voor de middag. ‘Als een van de twee er niet is, vindt de ander heus aansluiting bij andere kinderen. Maar zijn ze er allebei, dan leggen ze hun tassen weg en spelen de rest van de dag met elkaar. Het is een mooie mannenvriendschap, waarbinnen ze anderen de ruimte gunnen om mee te doen.’
De gelukkigste mensen
Niet de mensen met de grootste intelligentie of het meeste geld zijn de gelukkigste mensen op aarde. Het zijn degenen die sterk zijn in het aangaan en onderhouden van relaties zoals vriendschappen. Dat schrijft ontwikkelingspsycholoog Steven Pont in zijn boek Sociaal? Vaardig! ‘Ondertussen kun je je afvragen waarom we dat eigenlijk doen, vriendschappen sluiten,’ zegt Pont. ‘Er zijn genoeg levende wezens die helemaal geen soortgenoten in hun omgeving velen. Wij wel. Door ons te verbinden met andere mensen, zoals vrienden, kunnen we overleven. Samen met familie vormen vrienden de groep mensen met wie we “vijanden” het hoofd bieden.’
Samen een mammoet vellen
Het mechanisme dat Pont beschrijft stamt uit de oertijd waarvan ons brein nog altijd uitgaat. ‘In je eentje kun je geen mammoet vellen,’ vertelt Pont. Tegelijk helpen vriendschappen ons te ontdekken wie we zijn. ‘De mensen met wie we omgaan, helpen ons een identiteit te ontwikkelen. Vandaar dat vriendschap zeker in de puberteit van essentieel belang is. Dat is dé periode waarin je nadenkt over wie je bent en waarom je op aarde bent.’
Er schuilen waardevolle lessen in vriendschappen. Zo leren we over onze eigen grenzen, en die van een ander. ‘Je leert dat je van iemand kan houden die anders is. Je vindt echt niet alles van je beste vriend leuk, maar dat is niet erg. Die ruimte vullen we met liefde. We leren dat iedereen zijn eigen eigenaardigheden heeft en dat dat oké is.’ Ook dat is een teken van dat oerbrein. ‘We doen er alles aan om de relatie met vrienden goed te houden, omdat we daarmee de kans op overleving vergroten.’
Sociale ontwikkeling
Het vermogen om zich met anderen te kunnen verbinden, maakt deel uit van de sociale ontwikkeling van kinderen. In de schoolleeftijd ontwikkelen kinderen de vaardigheden die daarvoor nodig zijn. Dat verloopt in drie fases. In de eerste fase ligt de nadruk op gedrag: kinderen spelen met elkaar omdat ze dezelfde dingen doen. In de tweede fase is er meer voor nodig om tot vriendschap te komen. Vertrouwen speelt een belangrijke rol. Kinderen zijn minder tolerant. Het kind van wie ze ooit een klap kregen, zal niet snel opnieuw een vriend zijn.
In de hoogste groepen van de basisschool worden vriendschappen exclusiever en lijken al meer op volwassen vriendschappen. Kinderen voelen een band doordat ze dezelfde waarden en normen belangrijk vinden. <
Lees verder in KIDDO 5 (2018) vanaf pagina 14. Nog geen eigen KIDDO op je mat? Word gauw abonnee!
Vriendschap in kinderboeken
Ook kinderboeken lenen zich prima om het onderwerp vriendschap eens uit te lichten. Een paar tips voor de Kinderboekenweek:
- Het geweldige grote vriendjesboek, Ploegsma
- De grot van bruine beer, Lemniscaat
- Moemf heeft een vriend, Lemniscaat
- De nacht van de vallende ster, Lemniscaat
- Twee vechtende eekhoorntjes, Gottmer
