Waar leerkrachten gebonden zijn aan een vast programma en omkaderde ontwikkelingsdoelen, hebben medewerkers in de kinderopvang de ruimte om kindvolgend te werk te gaan. Jij kunt juist dàt centraal stellen waar de kínderen mee bezig zijn en met een divers activiteitenaanbod werk je ongemerkt aan alle ontwikkelingsgebieden. Hoe zet je nu zo’n doordacht en actueel activiteitenaanbod neer in de praktijk?
Stel, een van de jongens, in dit voorbeeld Sem, komt op de opvang met een verhaal over de ziekte van zijn favoriete opa. Je nodigt hem uit om er meer over te vertellen, zodat hij zich kan uiten. Hij vertelt dat hij zich zorgen maakt en hoe belangrijk deze opa voor hem is. Dat ze altijd samen gaan vissen en dat zijn opa zo mooi kan voorlezen. Zijn gevoelens mogen er zijn en dat lucht dat op, temeer omdat je zijn gevoelens niet bagatelliseert, maar de veiligheid biedt dat ze welkom zijn.
Het verhaal van Sem biedt aanknopingspunten. Je kunt er nu al uit opmaken dat hij van vissen en voorlezen houdt. Met een beetje doorvragen kom je erachter wat vóór verhalen hij graag hoort en of hij ook zelf graag leest, of liever voorgelezen wordt. Misschien kom je erachter dat hij ook heel goed zélf verhalen kan verzinnen en is dit aanleiding om met de groep een mooi verhaal te schrijven over een visser die spannende avonturen meemaakt met zijn kleinzoon, een verhaal dat hij aan zijn opa kan voorlezen.
Op deze manier bereik je dat Sem zich gezien en gesteund voelt door jou en de andere kinderen in de groep. Daarnaast levert het op dat hij met een prachtig zelfbedacht verhaal voor zijn opa naar huis gaat. Een verrijking voor hem, voor zijn ouders en zijn opa, maar ook voor de groep en voor jou, omdat jullie een heerlijke middag hebben gehad met veel aandacht van de hele groep voor Sem en voor de activiteit die voortkwam uit zijn inbreng.
Dit is voor Schouten kindvolgend werken: inspelen op de signalen van kinderen. Het vraagt om alertheid en flexibiliteit van de begeleiding, omdat iedere dag een verrassing is: vooraf weet je vaak niet wat je te wachten staat. Toch is kindvolgend werken niet ingewikkeld. Het geeft houvast en het enthousiasme en de betrokkenheid van de kinderen maken het de moeite waard.
Een uitdagend activiteitenaanbod
Er is niets demotiverender dan het met zorg voorbereiden van een mooie activiteit waaraan vervolgens maar een handjevol kinderen wil meedoen. De oorzaak hiervan is vaak terug te vinden in de manier waarop de activiteit tot stand is gekomen. De inbreng van de kinderen en het aansluiten bij de behoeftes van de groep zijn van doorslaggevend belang. Het loont dus de moeite om bij het ontwikkelen van het activiteitenaanbod de volgende vragen te stellen:
Is het onderwerp actueel voor de kinderen?
Kindvolgend werken betekent inspelen op wat er bij de kinderen leeft. Dat kan de spaaractie van de plaatselijke supermarkt zijn, een sport, maar ook sociale onderwerpen als vriendschappen, rechtvaardigheid of familie. Hoe meer je inspeelt op wat de kinderen bezighoudt, des te groter is de kans dat de kinderen enthousiast meedoen met de aangeboden activiteit.
Is er diversiteit in het activiteitenaanbod?
Knutselen is heerlijk, maar denk ook eens aan andere activiteitensoorten, zoals drama, muziek, dans, techniek, houtbewerking, het werken met textiel en bewegingsactiviteiten. Het aanbieden van verschillende activiteiten maakt het aanbod een stuk uitdagender, ook voor de oudere kinderen en de jongens in de groep.
Hebben de kinderen de ‘lead’?
Hoe meer invloed kinderen hebben op de voorbereiding en de uitvoering van activiteiten, hoe interessanter het voor ze is. Dit betekent voor de begeleiding dat je goed moeten observeren en de kinderen vervolgens vanuit deze observatie begeleidt bij het kiezen van activiteiten. Als er een onderwerp is dat de kinderen interesseert, zijn er talloze ideeën omheen te bedenken die voor verdieping en ontwikkelingskansen kunnen zorgen. Volg de neuzen van de kinderen, dan weet je de weg.
Lees verder in KIDDO 4 (2016) vanaf pagina 10. Nog geen abonnee? Klik hier.
