Eerst en vooral, wat is pedagogisch documenteren?

Annelies Roelandt (VCOK – Vormingscentrum voor Opvoeding en Kinderopvang): ‘De Noord-Italiaanse pedagogiek stoelt op een krachtig kindbeeld: kinderen zijn creatief, ondernemend en onderzoekend. Vanuit dat idee verzamelen begeleiders in opvangvoorzieningen in Noord-Italië allerlei materiaal waarmee ze kunnen weergeven wat de kinderen in de opvang meemaken en beleven. Niet alleen weten ouders dan wat er gebeurd is, het maakt de ervaring van kinderen ook veel rijker. Wanneer je bijvoorbeeld met hen een lift in gaat en daar achteraf in woord en beeld een verslag van maakt, dan kun je erover vertellen en de gebeurtenis met de hele groep samen opnieuw beleven. Pedagogisch documenteren maakt ervaringen zichtbaar en bespreekbaar en dat werkt verdiepend.’

Caroline Boudry (VBJK – Vernieuwing in de Basisvoorzieningen voor Jonge Kinderen): ‘Bovendien gebeurt dat documenteren in Noord-Italië heel verzorgd. De foto’s hebben altijd een mooie compositie, met veel oog voor detail. En er is sterke aandacht voor het woord: bij de foto’s zoeken begeleiders citaten of poëzie die de betekenis kan versterken. Er staat dus niet “kind speelt met pop”, maar juist de symbolische waarde van dit soort spel. Welke stappen zet een kind met dit soort spel? En daarmee bedoel ik niet de stappen in de ontwikkeling, maar zijn of haar stappen in de wereld. Door een volwassen rol te imiteren, wordt het kind heel even iemand die zorgt voor, in plaats van iemand die verzorgd wordt. Voor dit kind is dit poppenspel een heel belangrijk moment. En als je daar – via pedagogisch documenteren – goed naar kijkt, dan besef je dat bijvoorbeeld zo’n poppenhoek echt aansluit bij de leefwereld en de familiale situaties van de kinderen in jouw groep.’

Annelies: ‘Pedagogisch documenteren helpt inderdaad om met andere ogen naar de ervaringen van kinderen te kijken en daar beter op in te spelen. Daardoor leer je bewust plannen: acties die je met de kinderen doet, bedenk en bereid je meer van tevoren voor. Zo helpt pedagogisch documenteren jou en je collega’s om anders te gaan kijken, om stil te staan bij wat er in de groep gebeurt en daar doordacht op in te spelen. Als je daar eenmaal mee vertrouwd bent, kun je daar steeds verder in evolueren. Want ook het documenteren zelf gebeurt bewust: wie zal deze documentatie lezen? Voor ouders presenteer je de documentatie op een andere manier dan voor kinderen.’

Caroline: ‘Noord-Italië is erg sterk in die vormgeving en esthetiek. Begeleiders kiezen heel bewust de materialen waarmee kinderen kunnen spelen en ontdekken. De inrichting van de ruimte is nooit zomaar, de bedoeling is immers rust creëren en aanzetten tot spel en experimenteren. Enzovoort. Maar het feit dat dingen zo bewust en doordacht gebeuren, is natuurlijk niet vanzelfsprekend. Hoe kun je als begeleider op zo’n doordachte manier leren werken? Hoe maak je je dat eigen?’

Lees verder in KIDDO 6 2013 vanaf pagina 10.

Neem een abonnement.