'Kunst is saai'
Wat vinden jonge tieners eigenlijk kunst? Toen een groep tienjarigen een dag naar het theater ging en daar verschillende voorstellingen zag, noemde niemand dit kunst. 'Dat dansen was niet echt kunst, maar wel knap', vond Christel. Sam zei: 'In het toneelstuk kwamen gedichten voor, dat is misschien kunst. Het klinkt in ieder geval heel kunstig als je het hoort.' De vraag of een danser een kunstenaar is, leidde tot grote verwarring. 'Dat weet je niet, want je weet niet of hij ook schildert,' antwoordde Anouk. Conclusie: de kinderen vonden wat ze die dag zien en horen mooi en leuk. Maar het is in hun ogen geen kunst, want kunst is saai en hangt in een museum. (Uit: Project Cultuurbeleving Brabant)
De periode van gangbare normen
De jongste tieners zijn ingeburgerd in de wereld. Zij kunnen bepaalde culturen en stijlen herkennen. Ze willen nog niet 'té apart' zijn. Zij passen zich aan aan regels van hun vriendengroep, aan jeugdculturen en subculturen. Hun verhalen en tekeningen voldoen aan algemene en gangbare opvattingen. Deze leeftijdsgroep is soms zeer ontevreden over het resultaat, omdat ze technisch nog niet altijd in staat zijn om te 'maken' wat ze beogen. Ze zijn zeer leergierig en willen vaardigheden en vakmanschap aanleren. Ze willen realistisch tekenen. De verhoudingen tussen voorwerpen krijgen meer aandacht en lukken beter. Dit stadium noem je 'visueel realisme'. Cartoons en stripfiguren zijn favoriet.
Op ongeveer elfjarige leeftijd is te zien of kinderen een meer dan gemiddeld talent hebben. Ze tonen belangstelling voor volwassen technieken, experimenteren met ander materiaal en proberen nieuwe ontwerpen uit. Sommige kinderen ontwikkelen zich al tijdens hun jonge puberteitsjaren verder in een bepaalde kunstuiting of -techniek. Deze tieners worden minder afhankelijk van geldende normen. Individualiteit en originaliteit spelen een steeds belangrijkere rol. Een BSO-begeleidster vertelt: 'Die teruggetrokken Klaas heeft een plaats in de groep veroverd door de muziek die hij maakt. Hij heeft nu ruimte om zich te uiten en andere kinderen luisteren naar hem. Miranda bleek zo goed te kunnen tekenen dat zij daar meer mee wilde doen. Ze gaat nu elke donderdagavond naar het kinderatelier van het Centrum van de Kunsten. En de jongensgroep die een acrobatennummer in elkaar heeft gedraaid? Binnenkort treden ze op op het podium van de brede school.'
Samenwerken met kunstenaars én kinderen
Als leid(st)er kun je deze leeftijdsgroep het beste kunstprojecten aanbieden waarin de kinderen ook technieken kunnen leren die ze zelf kiezen. Kinderinspraak staat immers hoog in het vaandel. Deze leeftijdsgroep wil veel leren. Zoek daarom, samen met de kinderen, een inspirerende kunstenaar of -coach in de buurt. Ook in je team kun je navragen wie een bepaalde hobby heeft of wie interessante 'experts' kent. Denk aan een beeldend kunstenares, danser, filmmaker, (kinderboeken)schrijver of rapgroep.
Voor een goede samenwerking met de kunstenaar én met de kinderen zijn duidelijke afspraken nodig. Het is belangrijk dat de kunstenaar naast zijn specialiteit en kunde ook lol heeft in het begeleiden van een groepje kinderen. Dat hij of zij de ideeën van kinderen centraal zet. En dat niet alleen het eindproduct belangrijk is, maar ook de reis zelf. Met de kinderen kun je ook op bezoek gaan naar de werkruimte van de kunstenaar, bijvoorbeeld naar een muzieklokaal op school, de kunstacademie of naar een echt atelier. Maak verder zeker goede afspraken over het aantal lessen, de datum en duur ervan, de kosten en het regelen van het materiaal en de inhoud van de lessen. Als leid(st)er kun je logboeken en documentatie bijhouden. Sluit het traject samen met de kinderen, hun ouders en alle andere betrokkenen en geïnteresseerden af in een sprankelende presentatie.
Lees verder in KIDDO 8 vanaf pagina 17.
