Het (voor)lezen van boeken koppelen aan de 21ste-eeuwse vaardigheden is misschien niet meteen voor de hand liggend. Maar het is wél heel inspirerend en bemoedigend, als je je bedenkt hoe breed je kinderen op weg helpt in hun ontwikkeling met zoiets eenvoudigs als een boek. De term 21ste-eeuwse vaardigheden gaat alweer even mee en slaat op de waardevolle vaardigheden die kinderen nodig hebben voor beroepen in de (nabije) toekomst, om zich staande te kunnen houden in de maatschappij. Er bestaan duidelijke ideeën over welke skills kinderen daarvoor nodig hebben en hoe het onderwijs hierop kan inspelen. Denk bijvoorbeeld aan leren communiceren, samenwerken en kritisch denken. Jonge kinderen leggen hiervoor al de basis bij jou in de opvang.
Kees Broekhof, taalexpert en senior adviseur bij Sardes, licht toe aan welke vaardigheden het lezen van (prenten)boeken een bijdrage levert.
Voor het leren gericht kijken en luisteren, verbanden leggen en problemen oplossen
(Kritisch denken en Probleemoplosvaardigheden)
Kees Broekhof: ‘Tijdens voorlezen komt er informatie via verschillende kanten bij het kind binnen. Het moet goed kijken, goed luisteren en het moet die gegevens combineren om het verhaal te begrijpen. Voorlezen en over het boek napraten leert kinderen heel goed om informatie verwerken in hun hoofd en om daar conclusies aan te verbinden. Ze leren samenhang te zien en leren een verhaal te relateren aan hun eigen leven, aan de werkelijkheid. Deze vaardigheden kun je bijna niet op een andere manier stimuleren. Als je vraagt: ‘Hoe denk je dat dit verhaal verdergaat?’, dan is dat een denkvraag van jewelste! Dan moet dat kind zich op één moment een beeld vormen van verschillende aspecten: wat heb ik tot nog toe gehoord, waar zijn we nu aanbeland, wat is het probleem en hoe zou dit logisch verdergaan? Leren kritisch denken hoort hier ook zeer zeker bij. Daar zijn prentenboeken echt ontzettend goed bruikbaar voor. Het kartonnen kasteel is een mooi voorbeeld waarin kinderen informatie moeten verwerken en leren kritisch te denken. Er is in dit boek een verhaal in de tekst en een ander verhaal dat zich in de illustraties afspeelt. Al lezende trekken kinderen conclusies door de voorkennis die ze al hebben en door die met het verhaal te verbinden. Als je kinderen zo ver kunt krijgen dat ze dat inzien, dat er in de tekst iets anders gebeurt dan in de platen en wat de samenhang daartussen is, dan is dat gewoon de hogeschool van denken! Zo worden taal en denken heel mooi met elkaar verbonden.
Veel prentenboeken hebben een centraal probleem. Hoe zou het komen dat Het luie lieveheersbeestje niet kan vliegen? Hoe zou ze dat kunnen leren? Als je dat probleem met de kinderen bespreekt, geef je ze volop gelegenheid om ‘probleemoplossend’ te leren denken.’
Voor het leren communiceren, onder woorden brengen wat je ziet en vindt
(Communiceren)
Kees: ‘Prentenboeken zijn goud waard om kinderen te leren communiceren, daar geven ze zoveel kansen voor. Je praat eerst met kinderen over het verhaal om het beter te begrijpen: wat zie je en wat doet Beer daar? En je praat met ze naar aanleiding van het verhaal, om het verhaal te duiden en te koppelen aan hun eigen belevingswereld. Hoe kwam het nou dat die jongens ruzie hadden? Wat kunnen ze doen om ervoor te zorgen dat ze geen ruzie meer krijgen? Zou jij dat ook doen? Dan ontstaan er taalrijke, authentieke gesprekken. Als je kinderen tijdens een gesprek allerlei gedachten ontlokt, breng je ze op het spoor van nieuwe ideeën en inzichten. Kinderen willen die gedachten heel graag onder woorden brengen.
Denk hierbij ook zeker aan het gebruik van informatieve boeken, die vergeten mensen nog wel eens. Deze boeken geven kinderen toegang tot de echte wereld, tot interessante deelonderwerpen die je thematisch kunt inzetten. Dan kun je samen praten over bijvoorbeeld hoe het komt dat het kan regenen, dat het waait. En deze boekeninformatie kun je laten aanvullen met de ervaringen van de kinderen zelf, daar hebben ze altijd iets over te vertellen. Kinderen die nog weinig taal produceren kunnen ook prima communiceren met hun lichaam. Dat kun je stimuleren door het verhaal met de kinderen na te spelen. Dat kunnen ze heel makkelijk en heel goed. Ze kunnen allemaal tegelijk de hoofdrol spelen terwijl jij het verhaaltje vertelt. Dan hoeven ze nog helemaal niks te zeggen. Als je het verhaaltje een paar keer hebt gelezen, kun je rollen verdelen met acteurs en publiek en een verteller erbij. Dit zijn allemaal manieren om kinderen te laten communiceren naar aanleiding van verhalen.’
(...) Lees verder in KIDDO 2 (2018) vanaf pagina 14. Nog geen abonnee? Klik hier.
Geef een prentenboek cadeau!
Vaak in aanraking komen met boeken is voor àlle kinderen onmisbaar. Daarom maakt de stichting Geef een (prenten)boek cadeau het mogelijk om in april de bestseller Raad eens hoeveel ik van je hou te kopen en cadeau te geven voor € 2,-. KIDDO ondersteunt deze actie om professionals, kinderen en hun ouders in de kinderopvang te bereiken. Want ook bij jullie komen kinderen voor wie boeken geen gemeengoed zijn, die thuis niet elke dag lezen en niet in de bibliotheek of boekhandel komen. Help jij deze kinderen en hun ouders aan een nóg betere start en aan een prachtig boek voor heel veel leesplezier? Ga naar de lokale (online) boekhandel en bestel exemplaren voor de kinderen in jouw groep of bij jou thuis. Kijk voor alle informatie op www.geefeenprentenboekcadeau.nl.
KIDDO helpt je op weg en doet alvast drie exemplaren cadeau aan haar lezers. Kansmaken? Stuur een mail naar mailenwin@kiddo.net. Vermeld de boektitel in de onderwerpregel en vergeet niet je adres te vermelden. Doen!
