Noviteit
In het project is een nieuwe onderwijsmethode voor de kinderopvang ontwikkeld. Het gaat om modulair onderwijs waarbij een speciale internetsite naast workshops en praktijkopdrachten een integraal onderdeel vormt van de training. Volgens Ruben Fukkink is dit een noviteit in Nederland: 'Het is natuurlijk niet zo dat we het ictleren hebben uitgevonden, maar in de kinderopvang hebben we nu een eerste stap gezet. Hiermee sluiten we ook aan bij ontwikkelingen in het veld. Je ziet dat verschillende Regionale Opleidings Centra's ook aan het experimenteren zijn met ictleren, maar ze gaan nog niet zo ver als dit project.'
De eerste module behandelt de ontwikkelingspsychologie van kinderen van 0 tot 4 jaar. Het materiaal is ontwikkeld door Early Years Childcare uit Groot-Brittannië en vertaald in het Duits en Nederlands. Onlangs is het getest in Engeland, Oostenrijk èn Nederland. Hiervoor heeft het SCOKohnstamm Instituut intensief samengewerkt met Kennisinstituut Kinderopvang Nederland, KIND. Na een voorronde met experts, die het materiaal kritisch onder de loep namen, heeft op een aantal plaatsen in het land een pilot gedraaid met een zeer heterogene groep deelnemers. Deze maand verschijnt de evaluatie van het project. Hieronder worden enkele Nederlandse ervaringen van mensen in het veld alvast in kaart gebracht.
Eerste reacties
Het materiaal is dankzij de korte duidelijke teksten en veel praktijkoefeningen makkelijk toegankelijk, ook voor anderstaligen. Dit geldt ook voor het interactieve gedeelte. Asiye Merçimek, werkzaam bij kinderdagverblijf Femina Muller in Amsterdam:
'Ik ben erg enthousiast over het project. Ik vond het ook erg leuk om met de computer te werken. Vooral de examens die op de site stonden. Daar heb ik veel van geleerd, omdat het voor mij gemakkelijk was om de meerkeuzevragen te beantwoorden. Ik begrijp Nederlands redelijk goed, maar ik heb moeite om in het Nederlands te formuleren. Dan is dit een ideale manier om te leren.' Gemma Beccari, eveneens werkzaam bij Femina Muller en een van de trainsters in het project, zag dat de module een eye-opener was voor haar cursisten. 'Iedere bijeenkomst begon ik met een motto, gebaseerd op de theorie die we behandelden. Aan de hand van kaartjes en rollenspellen gingen we daar dieper op in. Op deze manier konden ze hun werkervaringen koppelen aan de theorie.' Ook Eva Leenders, gastouder via het Gastouderbureau Gooi en Eemlanden is enthousiast over het cursusmateriaal, alhoewel ze ook een kanttekening plaatst. 'Je kon op de site kiezen of je een examen wilde doen binnen een aantal minuten, of over een bepaald gedeelte van de stof. Wat ons hierbij wel opviel was dat de tijd erg ruim genomen was. Ik ben zelf dyslectisch, dus ik heb altijd veel tijd nodig, maar zelfs ik haalde het ruim binnen de tijd.' Ruben Fukkink: 'De module die in dit project getest is had een basisniveau. We hebben bewust voor een heterogene groep in de pilot gekozen om goed te kunnen bepalen voor wie deze het meest geschikt is. Een aantal deelnemers, met name hoger opgeleiden, gaven als reactie dat ze graag meer tekst en uitleg hadden gehad, meer theoretische inbedding. Het project stopt nu, maar Early Years Childcare, de organisatie in Groot- Brittannië die het materiaal heeft ontwikkeld, wil ook modules gaan aanbieden voor andere vakken én op andere niveaus.'
Levenslang leren
Een van de stokpaardjes van Ruben Fukkink en Louis Tavecchio, hoogleraar kinderopvang en eveneens werkzaam aan de Universiteit van Amsterdam, is aandacht voor pedagogische vaardigheden in de SPW-opleiding voor leid(st)ers en hun verdere opleiding en training daarna. Educatie is niet alleen belangrijk wanneer je nog geen diploma op zak hebt. Ook mensen die al in de kinderopvang werken zijn gebaat bij het aanleren van nieuwe vaardigheden en competenties. Ruben Fukkink: 'Als je werkt met kinderen in een kinderopvang die meer en meer wil professionaliseren moet je je de vraag stellen wanneer je klaar bent met je opleiding. Het antwoord is waarschijnlijk: nooit.' Ook de deelnemers aan de pilot onderschrijven het belang van regelmatige bijscholing. Rita Vos is docente bij Loc Profit te Hattem, een organisatie die verkorte opleidingen aanbiedt aan herintreders: 'Ik ben een groot voorstander van levenslang leren. Het is belangrijk voor mensen die in de kinderopvang werken dat ze hun kennis zo nu en dan weer opfrissen. Je hoort weer nieuwe dingen, krijgt nieuwe inzichten aangereikt over de kinderopvang.' Eva Leenders is het met haar eens: 'Het heeft me weer aan het denken gezet. Bijvoorbeeld over de communicatie met kinderen, dat je duidelijk bent en uitlegt aan het kind waarom je iets niet wilt. Je weet het misschien wel, maar je merkt dat je het toch niet altijd goed doet. Dan is het goed om er weer eens bij stil te staan.'
Aansluiting bij de praktijk
Het TEECHE-project wil relevante trainingen ontwikkelen die aansluiten bij de werkpraktijk in de kinderopvang. De eerste stap is gezet met de module ontwikkelingspsychologie. De deelnemers zijn bijna zonder uitzondering zeer te spreken over het praktijkgedeelte. Gemma Beccari: 'Erg inspirerend was de oefening met foto's van baby's. Ik had een aantal actiefoto's waarop verschillende stadia van de ontwikkeling te zien waren. De cursisten moesten inschatten hoeveel maanden het kindje was.' Elvira Arcari, een van de deelnemers bij Femina Muller: 'Ik let er nu ook meer op in de groep.' Ook de spelactiviteiten zijn origineel en simpel in de praktijk te brengen. Angela Reynoso van Femina Muller: 'Het bijzondere is dat je met de spelletjes uit het cursusboek ook direct de cognitieve ontwikkeling van het kind stimuleert.' Een voorbeeld hiervan is de verrassingsmand. Dit concept is ontwikkeld door Elinor Goldschmeid. Eva Leenders: 'In een mand stop je allerlei verschillende natuurlijke producten. Deze zet je voor een kindje neer dat nét een beetje kan zitten. Je ziet ze echt ontdekken: ze pakken alles er uit, gaan het bekijken, voelen, proberen het in de mond te stoppen. Dat is mooi om te zien.'
Enthousiast en kritisch
Alhoewel de meeste reacties op de lesmethode erg positief zijn, klinkt er ook kritiek. Deze schuilt vooral in het feit dat het trainersmateriaal erg beperkt is. Rita Vos: 'In het materiaal dat je als trainer krijgt, staan wel ideeën die je kunt doen met je studenten, maar er zit verder niks bij. Hier moet je zelf invulling aan geven.' Deze mening wordt gedeeld door Ruben Fukkink. 'De module is nog niet helemaal af. Er ontbreken nog een aantal zaken. Deze bevindingen worden allemaal meegenomen in de evaluatie en teruggekoppeld aan Early Years Childcare. Zij zullen dit oppakken.' Een ander punt is de speciale internetsite. Uit de pilot blijkt dat er grote verschillen zijn in het gebruik ervan door de cursisten. Sommige cursisten beperkten zich tot het maken van de on line examens op de site van TEECHE. Anderen gebruikten het internetgedeelte intensiever. Van tevoren vulden zij op een speciale pagina van de site hun leerdoelen in en een deadline wanneer deze behaald moesten zijn. Zo konden zij hun vorderingen bijhouden bij het maken van de internetexamens. Verder is met name het discussieforum op de site, waarop alle deelnemers uit Europa van gedachten konden wisselen, onvoldoende uit de verf gekomen. Ruben Fukkink: 'Je ziet dat er op sommige kinderdagverblijven alleen een computer in het kantoor staat die met name voor de administratie wordt gebruikt. Op andere lokaties, zoals de Kindervilla in Hilversum, staat in elke werkruimte een computer met internetverbinding. Alle werkafspraken, eetschema's en afhaalschema's worden in de computer bijgehouden, en iedereen werkt ermee. In de training moet vanaf dag één het on line gedeelte nóg duidelijker een plaats worden gegeven.' Het enthousiasme voert echter duidelijk de boventoon. Alle leerinstellingen die aan de pilot hebben deelgenomen willen het materiaal blijven gebruiken. Een aantal van hen denkt aan een meer eclectische aanpak door delen van het materiaal in te passen in bestaande cursussen, andere willen een verkorte variant van de module gaan gebruiken. Ruben Fukkink is tevreden met dit resultaat. 'In Nederland is de onderwijsmarkt op het gebied van kinderopvang duidelijk afgebakend. Er zijn maar een beperkt aantal aanbieders. Dat is ook prima. Het is wel belangrijk dat ze een weloverwogen curriculum aanbieden waarbij men per instelling kijkt hoe je nieuwe initiatieven op het gebied van pedagogische kwaliteit, zoals TEECHE, kunt inbedden in de bestaande lesstructuur. Het is dan mooi dat de universiteit, expertisecentrum KIND èn allerlei betrokkenen uit het veld zo kunnen samenwerken als in dit project is gebeurd.'
