De tv inzetten als oppasser, ouders ontkomen er in hun drukke gezinsleven soms niet aan. Misschien dat men daarom vaak kritisch is over tv-kijken op de peuterspeelzaal en in de opvang. De tv als een middel om kinderen zoet te houden, dáárvoor breng je ze niet naar de speelzaal of het kinderdagverblijf.
Frederike Lems, pedagoge en mediadeskundige, kan zich de angst van ouders voorstellen. ‘In een modern, druk gezin in spitstijd kan het soms erg handig zijn om je kinderen even voor de tv te parkeren.’ Maar tv is meer dan een zoethoudertje. ‘Kinderen kunnen leren van tv, juist in een setting als die van de crèche.’
Uit Engels onderzoek (Fish en Kundanis) blijkt dat tv bij kinderen een cognitief, sociaal en emotioneel leereffect kan hebben. Ze worden taalvaardiger als ze regelmatig tv-kijken, en hun geletterdheid gaat erop vooruit. Programma’s waarin wordt voorgelezen, stimuleren kinderen om zelf boeken te lezen. ‘Er zijn veel leerzame televisieprogramma’s, waar kinderen nog meer van leren als iemand met ze meekijkt’, zegt Frederike. De positieve effecten van tv-kijken zijn nog sterker als er tijdens en na het kijken over het programma wordt gepraat. En als kinderen in een spel of een andere activiteit kunnen verwerken wat ze hebben gezien. Een uitgelezen taak voor leidsters.

Baby’s
Tv weinig zinvol
Baby’s kun je maar beter geen tv laten kijken, vindt Frederike Lems. Ook al denkt ze niet dat het ze schaadt. ‘De tv is voor baby’s een platte mobiel met kleuren en geluiden. Omdat ze niet kunnen interpreteren wat ze zien, kan het vermoedelijk weinig kwaad.’ Maar erg zinvol voor hun ontwikkeling is het ook niet. Bovendien kunnen tv-beelden en de soms snelle wisseling ervan baby’s onrustig maken. Beter is het om baby’s te laten kijken, reiken en grijpen naar speelgoed en ze te laten voelen aan verschillende materialen. Zing, neurie, fluit en lees voor. Op die manier stimuleer je de motorische, cognitieve en sociale ontwikkeling van een kind.

Babyprogramma’s? Ze bestaan!
Speciale babyprogramma’s zijn er maar weinig. Wel is er Babytv, een digitaal tv-kanaal dat 24 uur per dag onafgebroken filmpjes uitzendt voor baby’s en peuters tot drie jaar. De programma’s duren hooguit tien minuten. Diverse Nederlandse aanbieders van digitale tv en satellietelevisie hebben Babytv in het pakket. In Vlaanderen is het kanaal te bekijken via Belgacom.

Peuters
Herhaling en herkenbaarheid
Peuters kijken graag naar tv-programma’s waarin herkenbare situaties voorkomen, afgewisseld met fantasiefiguren. Een goed voorbeeld is de Teletubbies, waarin de vier fantasiefiguren Tinky Winky, Dipsy, Laa Laa en Po van alles meemaken en filmpjes laten zien van kinderen die alledaagse dingen doen. Peuters houden van herhaling en daarom worden die filmpjes vaak twee keer getoond. Op die manier weten ze wat er gaat gebeuren, en dat geeft zelfvertrouwen. Herhalingen helpen hen bovendien om het verhaal te begrijpen en te onthouden.
Peuters tot drie jaar kunnen zich niet al te lang concentreren, gemiddeld zo’n twintig minuten tot een half uur. Daarom bevatten veel peuterprogramma’s korte stukjes met versjes en liedjes. Voor het volgen van een echte verhaallijn zijn peuters nog te jong.
‘Kijk er niet raar van op als ze nog voor die twintig minuten afhaken’, zegt Frederike Lems. Zet de tv dan uit, is haar advies. ‘Ze zijn er dan gewoon klaar mee.’

Programmasuggesties*
Tik Tak (op dvd verkrijgbaar)
Nijntje
Hopla
Teletubbies
Het Zandkasteel (Nederland)

Lees verder in KIDDO 2 2009, vanaf pagina 35