Emmi Pikler werd in 1902 in Wenen geboren. Op zesjarige leeftijd verhuisde ze met haar ouders naar Boedapest. Toen ze besloot om kinderarts te worden, ging ze terug naar Wenen om medicijnen te studeren. Ze specialiseerde zich in kindergeneeskunde. In een interview vertelde Pikler over de kliniek van professor Von Pirquet, waarmee zij tijdens haar studie kennismaakte: 'Men kwam uit de hele wereld om daar te studeren vanwege de hoge genezingstatistieken. Er werden weinig medicijnen gebruikt, men hield zich meer bezig met de opvoeding van de kinderen. Professor Von Pirquet vond het belangrijk dat de nieuwe kinderartsen leerden om gezonde kinderen gezond te houden en zich niet te beperkten tot het herkennen en genezen van ziekten. Niet de ziekte was de hoofdzaak, maar het kind. Afhankelijk van hun ziekte mochten de kinderen overdag uit bed. Er werden speelhoeken ingericht, zelfs voor de allerkleinsten. Ze kregen kleding en luiers aan waarin ze zich goed konden bewegen. Kinderen brachten meerdere uren buiten door of voor geopende vensters in speciale slaapzakken. Tijdens het eten gold de regel: geen lepeltje meer geven dan dat het kind prettig vindt.'
Een soortgelijke instelling had professor Salzer van de afdeling kinderchirurgie. Hij slaagde erin de kinderen niet te laten huilen terwijl hij ze onderzocht: 'Daarvoor diende men vriendelijk en behoedzaam te zijn en de kinderen zo gerust te stellen, dat ze huilden als het werkelijk pijn deed, en niet uit angst.'
Door hun invloed kwam Pikler tot inzichten over lichaam, beweging en preventie die bepalend waren voor haar latere werk. Preventie betekende voor Pikler vooral het creëren van een omgeving die een gezond leven en een gezonde ontwikkeling bevorderd.
Begeleiding van ouders
In 1935 kreeg Emmi Pikler een vergunning om zich als zelfstandig kinderarts in Hongarije te vestigen. Tien jaar lang werkte Pikler in haar eigen kinderartspraktijk. Ze hielp ouders met het scheppen van een omgeving die de gezondheid van de kinderen garandeerde, maar ook de mentale en fysieke mogelijkheden van de kinderen uitdaagde. Tijdens haar wekelijkse huisbezoekjes - verschillende kinderen noemden haar 'tante Emmi' - observeerde ze samen met de ouders hun kinderen en leerde hen te vertrouwen op de aangeboren mogelijkheden van baby's. Ze leerde de ouders het unieke, eigen tempo van de ontwikkeling te zien en te respecteren. Een totaal nieuwe manier van opvoeden in die tijd. De ouders waren trots op hun opgewekte en zelfstandige kinderen en genoten van hun ouderschap.
Het kindertehuis
In 1946, tijdens de nasleep van de Tweede Wereldoorlog, werd Emmi Pikler directeur van een tehuis voor kinderen van nul tot drie jaar in de Lóczystraat in Boedapest. Hier kon zij haar pedagogische ideeën verder uitwerken en onderzoeken. Pikler leidde zelf de verzorgsters op. Zij deed dat vanuit haar visie dat (1) de baby al vanaf zijn geboorte kan communiceren en leren, en (2) het de taak van de volwassene is om de voorwaarden te creëren dat het kind daadwerkelijk kan communiceren en leren zodat hij of zij steeds zelfstandiger zal worden. Volwassenen moeten er voor zorgen dat het kind vrij kan bewegen om zijn sensomotorische ontwikkeling te bevorderen. Bovendien moet het kind een betrouwbare relatie met de volwassene kunnen opbouwen zodat hij zich veilig voelt.
Vanaf de start van het tehuis werden de ontwikkeling van de kinderen, de manier van verzorgen en de opvoedingaspecten nauwkeurig vastgelegd. In 1961 werd Lóczy het 'Nationaal Methodologisch Instituut voor verzorging en opvoeding van baby's en kleine kinderen in tehuizen'. Vanaf die tijd werd het tehuis tevens een opleidingscentrum. Emmi Pikler was tot 1978 directeur. Daarna vervulde ze een adviserende rol tot aan haar dood in 1984. Sinds 1998 leidt Anna Tardos, Piklers oudste dochter, het Pikler Instituut.
Verzorgingsmomenten
Pikler ging ervan uit dat het verzorgen van een baby al opvoeden is. De verzorgingsmomenten tijdens het eten, baden, verschonen en kleden bieden de leid(st)er en kind een regelmatig, intiem en plezierig samenzijn. De kwaliteit van de zorg wordt bepaald door de verbale en non-verbale communicatie tussen de volwassene en het kind. Door deze communicatie weet het kind wat het te wachten staat en kan hij daarop inspelen. Zo kan het kind actief meewerken aan zijn eigen zorg. Pikler hechtte zoveel waarde aan een zorgvuldige verzorging omdat het kind zich hierdoor veilig voelt. Door het gevoel van veiligheid kan hij optimaal leren, met plezier bewegen en zelfstandig spelen. Alleen als het kind vanbinnen voelt dat hij geliefd is, heeft hij de interesse en de energie om zichzelf en zijn omgeving te onderzoeken.
Onderzoek van Emmi Pikler toonde aan dat een baby niet alleen actief samenzijn met zijn moeder/verzorger nodig heeft, maar ook tijd en ruimte voor zichzelf. Uit de onderzoeken bleek ook dat de sensomotorische ontwikkeling van baby's samenhangt met de nieuwe indrukken die de baby dagelijks krijgt en hoe hij daarmee omgaat. Bovendien is het van groot belang voor de persoonlijkheidsvorming van de baby dat hij de vrijheid heeft om te bewegen en activiteiten uit te voeren.
Lees verder in KIDDO vanaf bladzijde 13
