'Ouders liegen 3.000 keer tegen hun kinderen', kopte een Vlaamse krant een paar weken geleden. De Engelse site The Baby Website heeft namelijk onderzocht hoe vaak ouders hun kinderen een leugentje voorschotelen. Gemiddeld één keer per dag, luidde de verrassende conclusie. Opgeteld goed voor zowat 3.000 leugens tijdens de hele kindertijd.

Volgens de Britse onderzoekers zou maar liefst 84%van de ondervraagde ouders zeggen dat de kerstman enkel bij brave kinderen langskomt. Ook de leugen dat kinderen vierkante ogen krijgen van te veel televisie kijken is bij de Britten populair (60%). Bijna de helft van de ondervraagden (48%) vertelt zijn kroost dat je sterk wordt van spinazie en 22% speldt zijn kinderen op de mouw dat het ijs op is wanneer de rondrijdende ijsjesverkoper zijn bel luidt. Verder krijgen kinderen nog altijd te horen dat er een appelboom in je maag groeit als je een klokhuis opeet. Opvallend genoeg bleek ook uit het onderzoek dat een kwart van de ondervraagde ouders anno 2008 nog altijd verkondigt dat je van masturberen vreemde ziektes krijgt.

The Baby Website peilde ook de beweegredenen van liegende ouders. Acht op de tien ouders liegen omdat ze hun kinderen willen beschermen voor de soms harde waarheid, zo bleek. Bijna de helft van de ouders (46%) gaf toe te liegen om hun eigen onwetendheid te verbergen. Soms liegen ouders dan weer omdat het op dat moment goed uitkomt.


Rare jongens, die Engelsen, dacht ik bij het lezen van het artikel. Aan deze kant van het Kanaal zou het zo’n vaart niet lopen met die leugens en fabels, was mijn overtuiging. Tot ik erop ging letten. ‘Juf zegt dat we krom groeien als we niet mooi rechtop zitten,’ poneert mijn dochter met grote stelligheid. ‘Blijf nog wat liggen, ’t is midden in de nacht,’ hoor ik mijn man tegen zoonlief zeggen. Terwijl het bijna 7 uur is en de zonnestralen door de gordijnen naar binnen schijnen. Ook zelf durf ik, wanneer ik niks beters kan verzinnen om mijn kroost te doen gehoorzamen, wel eens terug te vallen op het ouderwetse ‘wie zoet is krijgt lekkers, wie stout is de roe’.
We nemen dus allemaal wel eens een loopje met de werkelijkheid. Maar zijn we daarom ook echt leugenaars? Trouwens: wat is een leugen, wat niet? Wat kan door de beugel, wat niet? En, vooral: welk effect hebben die leugens en fabels op kinderen?

Niet dramatiseren
‘Volwassenen durven inderdaad wel eens te liegen tegen kinderen. Maar we mogen dat vooral niet dramatiseren,’ vindt kinderpsychiater Lieve Swinnen. ‘De meeste van die leugentjes zijn trouwens relatief onschuldig, en de kinderen houden er heus niets aan over. In principe vertel je natuurlijk het best de waarheid. Maar er zijn uitzonderingen. Sinterklaas ga je je kinderen toch niet afpakken?’

Als volwassenen liegen tegen kinderen, dan doen ze dat volgens Swinnen meestal met de beste bedoelingen. Bijvoorbeeld omdat ze een kind niet onnodig willen kwetsen. ‘Zo zeggen ouders wel eens dat ze geen tijd hebben voor een spelletje, terwijl ze er eigenlijk geen zin in hebben. Om diezelfde reden zeggen volwassenen doorgaans dat ze een kindertekening mooi vinden, ook al zijn er objectief wel enkele gebreken te zien. Maar dat zeg je natuurlijk niet hardop. Het gaat erom dat je vooral het positieve benoemt, en dat is nu eenmaal belangrijk bij opvoeden. Dergelijke leugentjes om bestwil horen bovendien bij ons sociaal gedrag. Stel je voor dat iedereen altijd en overal zou zeggen wat hij of zij denkt.’

Ouders liegen ook wel eens uit gemakzucht, of omdat ze moeilijke thema’s zoals seksualiteit uit de weg willen gaan. Of omdat ze kinderen willen stimuleren om iets te doen of net niet te doen. ‘Ouders denken – onterecht – dat ze alles moeten beargumenteren’, beaamt Swinnen. ‘En dan is het makkelijker en concreter om aan een jong kind te zeggen dat je vierkante ogen krijgt van tv kijken, dan aan dat kind te moeten uitleggen waarom tv-kijken schadelijke gevolgen kan hebben voor zijn ontwikkeling. Maar eigenlijk zijn die leugentjes nergens voor nodig. Je kunt gerust regels opleggen zonder die te moeten verantwoorden.’


Lees verder in KIDDO 1 2009, vanaf pagina 9