Bij Kinderopvang De Klimboom in Breukelen is het een actuele discussie: ouders willen niet dat hun kinderen op de buitenschoolse opvang buiten het blikveld van de leidsters spelen. Te gevaarlijk, vinden ze. De leidsters vinden dat ten koste gaan van de vrijheid van de kinderen.
‘We gunnen kinderen een stuk vrijheid. Ook omdat we willen dat ze met die vrijheid leren omgaan’, legt Paula van den Hurk, beleidsmedewerker pedagogiek, uit. ‘Zo is ons pedagogisch beleid. Bij jonge kinderen ligt de nadruk op veiligheid en geborgenheid, en als ze ouder zijn op vrijheid en minder bescherming.’ Ook zegt ze: ‘Als twee van de twintig kinderen naar buiten willen en deze kinderen kunnen dat prima zelf, dan vinden wij het belangrijk dat zij naar buiten kunnen en dat de overige kinderen binnen ook nog voldoende aandacht krijgen. Uiteraard proberen we een veilige omgeving te bieden, maar risico’s zijn niet geheel te vermijden. Je kunt kinderen niet voor alles beschermen. Wel kun je ze leren met gevaren om te gaan.’
Het conflict in Breukelen staat volgens Ileen Purperhart, directeur van Hestia Kinderopvang in Amsterdam, niet op zichzelf. Ze heeft veel te maken met overbezorgde ouders. ‘Ik zie het in verschillende vormen. Ouders die hun peuters klein houden door ze veel op te tillen. Of ouders die niet willen dat hun kinderen pijn hebben en daarom bang zijn dat ze vallen. In de zestien jaar dat ik in de kinderopvang werk, lijkt die overbezorgdheid alleen maar toe te nemen.’
Om te weten te komen of ouders hun kinderen inderdaad overbeschermen, hield ontwikkelingspsycholoog Steven Pont vorig jaar een onderzoek in de kinderopvang. Hij ondervroeg 43 leidsters en 15 managers. De leidsters gaven aan dat 19 procent van de ouders overbeschermers zijn. En dat zou de kinderen van die ouders in hun ontwikkeling belemmeren. Kinderen voelen zich volgens de leidsters onder meer onzeker, zenuwachtig en onzelfstandig. De managers vonden dat 17 procent van de ouders overbeschermend was.

Natuurlijke drang

Net als de ondervraagden in het onderzoek van Steven Pont, denkt ook Ileen dat ouders die – met alle goede bedoelingen, overbeschermen, kinderen in hun ontwikkeling kunnen belemmeren. ‘Kinderen hebben de natuurlijke drang om erop uit te gaan om dingen te ontdekken en te onderzoeken. Als je dat onderdrukt, dan gaat dat ten koste van hun nieuwsgierigheid en zullen ze er uiteindelijk minder zelf op uitgaan.’
Als ouders inderdaad bezorgder zijn geworden en hun kinderen overbeschermen, hoe komt dat dan? Helma Willems, docent aan het ROC Koning Willem I College in Den Bosch, denkt dat ouders bezorgd zijn, doordat ze zo betrokken zijn bij hun kinderen. ‘En dat is natuurlijk positief. Maar door die betrokkenheid kunnen ze wel eens vergeten dat het voor kinderen belangrijk is om de tegenstelling tussen vrijheid en gebondenheid te ervaren, en om tegen vraagstukken aan te lopen. Een beetje positieve verwaarlozing zou goed zijn, zodat een kind de ruimte heeft om zelf van alles te ontdekken.’
Misschien zijn ouders overbezorgd doordat tegenwoordig veel meer ouders werken, denkt Paula van De Klimboom. Daardoor hebben ze wellicht minder zicht op wat hun kinderen doen. Ze verwijst naar een artikel van columnist Rob Wijnberg in het dagblad nrc.next. Kinderen brengen volgens hem zoveel tijd door op de opvang en op buitenschoolse activiteiten, dat ouders fysiek verder van hun kinderen staan. Met het gevolg dat sommige ouders hun kinderen minder goed kennen. Kennen ze hun kind wel goed, dan weten ze of hij het wel of niet aankan om buiten te spelen, denkt Paula.
En er is volgens haar nog een verklaring voor de bezorgdheid van ouders. ‘Ik heb het idee dat kinderen minder buitenspelen dan vroeger, dat ze überhaupt veel minder buiten zijn. Vaak worden ze met de auto naar school gebracht, en met de auto naar de naschoolse opvang. Ouders zijn het niet meer gewend dat kinderen op straat hangen.’

Onveilige maatschappij?

Ook zouden veel mensen het idee hebben dat de maatschappij onveiliger is dan zo’n dertig jaar geleden. Een incident als dat in België, waarbij een jongen een kinderdagverblijf binnenliep en twee kinderen en een leidster doodstak, draagt bij aan dat idee.
‘Of de maatschappij echt onveiliger is geworden, weet ik niet’, zegt Paula. ‘Maar al zou het zo zijn, dan los je dat niet op door kinderen afhankelijk te maken van volwassenen. Beter is het ze te begeleiden bij het zelfstandig worden, ze bewust te maken van zulke gevaren en ze te leren hoe ze daarmee kunnen omgaan.’
Toch vraagt Martijn van der Kroef, directeur van Kinderopvang Kinderrijk in Amstelveen, zich af of ouders hun kinderen wel echt zoveel meer zijn gaan overbeschermen. ‘Ik vind dat er op deze manier wel een stempel op ouders wordt gedrukt. Negen van de tien ouders zijn redelijk.’
Omgaan met die ene overbezorgde ouder is volgens haar dan ook niet zo’n probleem. ‘Wij laten ze vaak op een ouderavond met elkaar in gesprek gaan. “Joh, dat herken ik ook”, hoor je dan al snel. Zo’n gesprek is veel effectiever. Ouders nemen elkaars bezorgdheid dan meestal weg en nemen het voor je op.’